เครื่องยาจันทน์ทั้ง 5 คือต้นไหนกันแน่ Ep 1.1 จันทน์หิมาลัย จันทน์หอมต้นดั้งเดิมที่ใช้กันมาแต่โบราณ

ต้นจันทน์หิมาลัย จันทน์หอม จันทน์ขาว แก่นจันทน์ ชื่อพฤกษศาสตร์ว่า Santalum album L วงศ์ Santalaceae พืชชนิดนี้เป็นไม้ต้นขนาดเล็กกึ่งเบียน สูงราว ๖-๑๐ เมตร ไม่ผลัดใบ เปลือกต้นเรียบ สีน้ำตาลอมเทา ใบเป็นใบเดี่ยว ออกตรงกันข้าม ไม่มีหูใบ มีก้านใบยาวราว ๑เซนติเมตร แผ่นใบรูปไข่ หรือรูปไข่แกมขอบขนาน หรือรูปใบหอก เรียบยาวราว ๓-๗ ซม. ดอกออกเป็นช่อสั้น ออกที่ปลายกิ่งหรือที่ซอกใบและกิ่งดอกย่อยมีขนาดเล็ก กลีบดอกติดกัน รูปชามโคม ปลายแยกเป็น ๔ แฉก เมื่อบานใหม่ๆสีฟางข้าว นานเข้าจะเปลี่ยนเป็นสีแดงอมม่วง ผลกลม ลักษณะราวเมล็ดถั่ว เมื่อแก่จัดสีเกือบดำ ภายในเมล็ดมีเพียงเมล็ดเดียว พืชนี้เพาะปลูกมากในทางตอนใต้ของอินเดีย ตั้งแต่เมืองไมซอร์ ถึงเมืองมัทราส เป็นการผูกขาดของรัฐบาล เมื่อพืชนี้โตเต็มที่คือมีอายุราว ๒๐-๔๐ปี จะถูกโค่นต้น ลอกเปลือกและกระพี้ออก เหลือแต่แก่นแล้วจึงตัดเป็นท่อนๆ หรือทำเป็นชิ้นเล็กๆเพื่อส่งขายต่อไป แก่นจันทน์ที่มีขายในเมืองไทยโดยมากมาจากประเทศอินเดีย ตำราสรรพคุณยาโบราณไทยว่า แก่นจันทน์ มีรสขม หอม ร้อน ใช้แก้ไข้ แก้ดีกำเริบ แก้กระสับกระส่าย ตาลาย ชาวฮินดูใช้แก่นจันทน์เป็นยาขม ยาเย็น ยาฝาดสมาน แก้ไข้ แก้อาการกระหายน้ำ เอาแก่นจันทน์มาบดเป็นผงผสมเป็นส่วนผสมในยาทาแก้โรคไฟลามทุ่ง โรคผื่นคันเรื้อรัง และแก้อาการอักเสบ เมื่อนำแก่นจันทน์มากลั่นด้วยไอน้ำ ใช้ได้น้ำมันระเหยง่าย เรียกน้ำมันจันทน์ราวร้อยละ ๒-๕ น้ำมันนี้มีองค์ประกอบหลักเป็น a-santalol และ b-santalol ( รวมกันราวร้อยละ ๙๐-๙๗) น้ำมันนี้มีสีเหลืองอ่อน มีกลิ่นหอม เคยใช้เป็นยาฆ่าเชื้อในทางเดินปัสสาวะ ใช้ผสมในเครื่องหอมและสบู่ เช่น น้ำอบไทย และสบู่ แก่นจันทน์เนื้อไม้ยังใช้ทำเครื่องประดับ แกะสลักเป็นพระพุทธรูป ตัวเอกในเรื่อง รามเกียรติ์ และทำของที่ระลึกต่างๆ เช่น พัด แก่นจันทน์หรือไม้จันทน์ที่ได้จากแก่นจันทน์หิมาลัยนี้ และใช้ในพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระศพพระเจ้าแผ่นดินและเจ้านายที่เป็นเชื้อพระวงศ์ชั้นสูงตามโบราณราชประเพณี ในปัจจุบันหายากขึ้น อีกทั้งเป็นของเทศ จึงใช้ไม้จันทน์ที่เป็นของที่เป็นไม้พื้นเมืองของไทยแทน คือ จันทน์ชะมด หรือ จันทน์พม่า ซึ่งเป็นต้นไม้ อันมีชื่อพฤกษศาสตร์ว่า Mansonia gagei Drumm.ในวงศ์ Sterculiaceae ของที่เรียกว่า ดอกไม้จันทน์ ซึ่งใช้ในงานศพนั้น เดิมใช้แก่นจันทร์ แต่ต่อมาในสมัยหลังหลังไม้ชนิดนี้หายากขึ้น จึงทำได้โดยใช้ไม้อื่นแทน คือด้ามทำด้วยไม้ไผ่ ตัวดอกบาง ทําด้วยไม้ฉำฉา ไม้จันทน์ที่ได้จากจานหิมาลัยนี้ เคยใช้ในการสำเร็จโทษเจ้านายชั้นสูงที่ทำความผิด ซึ่งตามโบราณราชประเพณีนั้น จะจับผู้ที่ถูกสำเร็จโทษใส่ในถุงแดง และทุบด้วยไม้จันทน์จนตาย