ต้นเลี่ยน

วรากรสมุนไพร | เมืองนครราชสีมา นครราชสีมา
ต้นเลี่ยน
-พืชสมุนไพร
-ไม้ประดับ
-ไม้ใช้สอย เนื้อไม้ทำเป็นฝาบ้าน ไม้กระดาน โต๊ะ เก้าอี้ ฯลฯ หรือใช้ทำไม้อัด เยื่อกระดาษ ทำฟืน
-ไม้ร่มเงาบ้านจัดสรร
-ผักพื้นบ้านยืนต้น ยอดและใบอ่อนมารับประทาน ถ้านำมาย่างไฟพอสลดก่อนจะดีมากเพราะช่วยลดความขม เมื่อกินเป็นผักแกล้มกับน้ำพริกชนิดต่างๆ เช่น ลาบ ก้อย
-สมุนไพรไล่แมลง ปัจจุบันมีการนำทั้งใบ เปลือกต้น และเปลือกราก ซึ่งมีฤทธิ์ช่วยไล่แมลงมาทำเป็นสารสมุนไพรกำจัดแมลง เพียงแค่ใช้ใบและเปลือกแห้งนำมาต้มกับน้ำแล้วนำมาฉีด ซึ่งไล่ตั๊กแตน (grasshopper) และตั๊กแตนห่า (locusts) ได้ด้วย
-ใบให้สีเขียวนำมาเป็นสมุนไพรย้อมสีผ้าได้
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Melia azedarach L.
ชื่อสามัญ : Bastard Cedar, Persian Lilac
วงศ์ : Meliaceae
ชื่ออื่น : เลี่ยน, เลี่ยน Lian, เคี่ยน Khian (Central); เกรียน Krian (Northern); เลี่ยนใบหใญ่ Lian bai yai (Central); เฮี่ยน Hian (Northern), ดอกเลี่ยน,ต้นเลี่ยน,ใบเลี่ยน,ผลเลี่ยน,รากเลี่ยน,เกรียน,เคี่ยน,เฮี่ยน
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ ตระกูลเดียวกันกับสะเดา ลักษณะลำต้นและใบมีความใกล้เคียงกันกับสะเดา มีความสูงประมาณ 20-30 เมตร เป็นต้นไม้ที่มีการเจริญเติบโตเร็ว แตกกิ่งก้านออกไปรอบ ๆ ลำต้นเป็นจำนวนมาก เปลือกผิวลำต้นมีสีน้ำตาล มีแผลเป็นร่องตามยาว ลำต้นเจริญขึ้นตรง ทรงพุ่มกลมรูปกรวยโปร่ง ดอกมีสีม่วงอ่อนหรือสีฟ้า กลิ่นหอม ดอกแยกเพศ แต่อยู่บนต้นเดียวกัน เมล็ดและเนื้อไม้มีกลิ่นหอมเหมือนกลิ่นของชะมด
เป็นไม้ที่ทนแล้ง ทนอากาศร้อน และทนเค็มได้ดี
สรรพคุณ : ทุกส่วนของต้นเลี่ยน รสขม เมา แก้โรคผิวหนัง แก้โรคเรื้อนและกุดถัง ทำให้ผิวหนังดำเกรียมแล้วลอกเป็นขุย เป็นยาอายุวัฒนะ ทำให้ร่างกายแข็งแรง
ยาง - แก้ม้ามโต
เมล็ด - แก้ปวดในข้อ
ผล - แก้โรคเรื้อนและฝีคันทะมาลา
ดอก - แก้โรคผิวหนัง
น้ำคั้นจากใบ - ขับพยาธิ ขับปัสสาวะ แก้นิ่ว บำรุงโลหิต ประจำเดือน
ดอกและใบ - พอกแก้ปวดศีรษะ ปวดประสาท
เปลือกต้น - รักษาเหา
วิธีและปริมาณที่ใช้
ทาแก้โรคผิวหนัง โรคเรื้อน กุดถัง
ใช้ดอก 1 ช่อเล็ก หรือ ผล 5-7 ผล
เอาดอกหรือผลตำให้ละเอียด เติมน้ำมันพืช แล้วใช้ทาบริเวณที่เป็นวันละ 2-3 ครั้ง ติดต่อกันจนกว่าจะหาย
ใช้รักษาเหา
ใช้เปลือกต้นประมาณครึ่งฝ่ามือ หรือ ผลที่โตเต็มที่สดๆ 10-15 ผล โขลกให้ละเอียด เติมน้ำมันมะพร้าว 3-4 ช้อนแกง ชะโลมผมที่เป็นเหาทิ้งไว้ 1 ชั่วโมง แล้วสระให้สะอาดติดต่อกัน 2-3 วัน
ใช้เป็นยาฆ่าแมลงและไล่แมลง
ใช้ใบเปลือกแห้งต้มกับน้ำ ใช้ฉีดไล่ตั๊กแตนและตั๊กแตนห่า
ผล ใช้เบื่อปลา
โดยใช้ผล ตำๆ แล้วเทลงในบ่อปลา จะฆ่าปลาได้ เป็นพิษต่อตัวมวน มวนชอบทำอันตรายต่อผลส้ม เป็นพิษต่อคน (ถ้ารับประทานถึงขนาดหนึ่งจะทำให้อาเจียนและท้องเดิน)