คนทา (Khonthaa)

วรากรสมุนไพร | เมืองนครราชสีมา นครราชสีมา
ร้านวรากรสมุนไพร ขายต้นสมุนไพร ว่านมงคลและพันธุ์ไม้ไทยหายากทุกชนิด
ชื่อต้นไม้หรือสมุนไพรหรือผลิตภัณฑ์ คนทา
ประเภท สมุนไพร ไม้หายาก สมุนไพรในตำรับยา 5 ราก
ราคา ต้นละ 200 บาท
ติดต่อสอบถามร้านวรากรสมุนไพร
โทร 0616499298
ไอดีไลน์ herbsddd
https://line.me/ti/p/9zQwrzbtSh
คนทา
ชื่ออื่น กะลันทา โกทา ขี้ตำตา จี้ สีเตาะ สีฟัน สีฟันคนตาย สีฟันคนทา หนามจี้
ชื่อวิทยาศาสตร์ Harrisonia perforata (Blanco) Merr.
ชื่อวงศ์ Simaroubaceae
คนทาเป็นไม้พุ่มแกมเถา พบขึ้นทั่วไปตามที่โล่งในป่าผลัดใบ ป่าละเมาะและป่าเขาหินปูน ตั้งแต่ระดับความสูงใกล้น้ำทะเลจนถึงระดับสูงกว่าน้ำทะเลปานกลางประมาณ ๙๐๐ เมตร ตามเถาและกิ่งก้านมักจะมีหนามแข็งอยู่ เมื่อใบยังอ่อนจะมีสีแดง ใบเป็นใบประกอบเรียงสลับกันแบบขนนก ก้านและแกนใบจะแผ่ออกเป็นปีกแคบๆ มีใบย่อย ๑-๑๕ ใบ เป็นใบรูปไข่หรือรูปรี กว้าง ๑-๑.๕ ซม. ยาว ๒-๒.๕ ซม. ขอบใบย่อยมีหยักห่างๆ ดอกออกเป็นช่อที่ซอกใบใกล้ปลายกิ่ง มีกลีบเลี้ยงและกลีบดอกอย่างละ ๔-๕ กลีบ เป็นรูปขอบขนาน กลีบดอกที่อยู่ด้านนอกจะมีสีม่วงแดง ด้านในเป็นสีขาวนวล ผลค่อนข้างกลม มีผิวด้านนอกคล้ายแผ่นหนัง เมล็ดมีลักษณะแข็ง ขนาด ๑-๒ ซม.
ใบ ผล และรากของคนทาจะมีรสขม
สรรพคุณ
เปลือกและรากมาต้มน้ำกินแก้ท้องเสีย แก้บิด เป็นยาลดความร้อนในร่างกาย ใช้กระทุ้งพิษไข้ แก้ร้อนใน กระหายน้ำ
ในเปลือกรากของคนทามีสารที่เป็นองค์ประกอบทางเคมีอยู่หลายชนิด ที่สำคัญ เช่น perforatic acid, perforatin A, perforatin เป็นต้น
ตำรายาไทย ราก รสขมเฝื่อนฝาดเย็น แก้ท้องร่วง บิด ลดความร้อนในร่างกาย กระทุ้งพิษไข้พิษ ไข้กาฬ ไข้หัวลมทุกชนิด แก้ไข้เส้น ไข้เหนือและไข้พิษ แก้ร้อนในกระหายน้ำ เป็นส่วนประกอบในยาแก้ไข้เบญจโลกวิเชียร รากอ่อนและต้น แก้ท้องร่วง แก้บิด
บัญชียาจากสมุนไพร: ที่มีการใช้ตามองค์ความรู้ดั้งเดิม ตามประกาศคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติ ในบัญชียาหลักแห่งชาติ ระบุการใช้คนทาในตำรับ “ยาห้าราก” มีส่วนประกอบของรากคนทาร่วมกับสมุนไพรชนิดอื่นๆ ในตำรับ มีสรรพคุณบรรเทาอาการไข้
ยาห้าราก ยาเบญจโลกวิเชียร ยาแก้วห้าดวง หรือยาเพชรสว่าง ทั้งหมดนี้เป็นชื่อของตำรับยาเดียวกัน ยาห้ารากเป็นตำรับยาแผนโบราณของไทยที่มีการใช้กันมานานแล้ว โดยมีสรรพคุณในการใช้แก้ไข้ กระทุ้งพิษ หรือถอนพิษต่างๆ ตำรับยาจะประกอบด้วยรากสมุนไพร 5 ชนิด ได้แก่ คนทา (Harrisonia perforata (Blanco) Merr.) ชิงชี่ (Capparis micracantha DC.) เท้ายายม่อม (Clerodendrum indicum (L.) Kuntze) มะเดื่อชุมพร (Ficus racemosa L.) และย่านาง (Tiliacora triandra (Colebr.) Diels) ในอัตราส่วนที่เท่ากัน
ประโยชน์
ในสมัยโบราณ มักจะใช้กิ่งไม้คนทาขนาดโตเท่านิ้วก้อยปอกเปลือกออกให้เห็นเนื้อขาว ด้านหนึ่งเหลาให้แหลม แล้วจักตอนปลายอีกด้านหนึ่ง ยีเนื้อไม้ส่วนปลายให้อ่อน เพื่อใช้เป็นไม้สีฟันกับไม้จิ้มฟันถวายพระภิกษุสงฆ์เมื่อมีการถวายพุ่มเทียนพรรษา ซึ่งมักเรียกกันว่า “ไม้สีฟันคนทา” หรือที่ชาวอีสานเรียกกันว่า “ไม้โกทา”
ไม้ก้านห้า คือ ไม้สำหรับร้อยไพรห้า ลำต้นโกทา ตรง แข็งแรง มอดไม่เจาะ และมีหนามตะปุ่มตะป่ำ ถากหนามออกบ้างเมื่อเอาไพรห้ามาร้อยใส่จะไม่หลุดไหลลื่น ซึ่งเป็นคุณสมบัติที่ดีเมื่อต้องการทำไพรห้าสำหรับมุงหลังคาบ้าน หรือเถียงนา (ขนำน้อยกลางนา)
ปัจจุบันนิยมใช้ไม้ไผ่แทน เนื่องจากหาง่ายกว่า แต่ทนทานไม่เท่าไม้โกทา
สีฟันคนทา หรือสีฟัน หรือคนทา เป็นพืชสมุนไพรอีกชนิดที่นำมาใช้ปรุงยาสีฟัน คนสมัยก่อนเขาใช้กิ่งคนทาแปรงฟัน จึงมักเรียกสีฟันคนทา เช่นเดียวกับข่อย ส่วนของกิ่งก้านจะมีรสขมเฝื่อน ช่วยรักษาฟันให้แข็งแรง
แปรงสีฟันสมุนไพร พระสายป่าทำขึ้นใช้เองไม่ต้องพึ่งแปรงสีฟันทันสมัยที่วางขายในท้องตลาด เผยเป็นภูมิปัญญาของพระป่าสายหลวงปู่มั่นที่ใช้กันมานาน ป้องกันกลิ่นปาก รักษารากฟัน และขับเสมหะ เพราะในเนื้อไม้เป็นยาสมุนไพรอย่างดี
ที่วัดป่าทองบาง พุฒาราม ต.หนองบัว อ.เมือง จ.อุดรธานี ได้มีพระสงฆ์ที่ผลิตแปรงสีฟันใช้เองโดยไม่ต้องพึ่งแปรงสีฟันที่วางขายในท้องตลาด แปรงสีฟันแบบนี้เรียกว่าแปรงสีฟันสมุนไพร เป็นการถ่ายทอดสืบกันมาตามภูมิปัญญาโบราณในพระสายป่าของหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต
ขั้นตอนการทำก็ไม่ยุ่งยาก อันดับแรกต้องไปหาต้นไม้คนทาให้ได้ก่อน จากนั้นก็นำลำต้นหรือรากมาตัดให้ได้ขนาด 20 เซนติเมตร แล้วก็ใช้ก้อนหินหรือของแข็งทุบปลายด้านหนึ่งให้เป็นฝอย
จากนั้นก็เหลาให้เรียว ปลายอีกด้านหนึ่งทำให้แหลม แล้วก็นำกระดาษมาขัดให้ผิวเรียบเป็นอันว่าเสร็จ แต่ละวันสามารถทำได้วันละ 2-3 อัน โดยส่วนใหญ่แปรงสีฟันสมุนไพรนี้จะนำไปถวายพระเถระชั้นผู้ใหญ่
สำหรับแปรงสีฟันดังกล่าว หากนำไปใช้แล้วจะมีรสชาติขมเหมือนยา ซึ่งรสขมนี้จะช่วยระงับกลิ่นปาก รักษารากฟัน และขับเสมหะไปในตัวด้วย เพราะในเนื้อไม้ถือว่าเป็นยาสมุนไพรอย่างดี
แปรงสีฟันแบบนี้มีแต่พระสายป่ากรรมฐานทำขึ้นมาใช้ ส่วนแปรงสีฟันสมุนไพรใช้ได้เพียงครั้งเดียวแล้วทิ้ง หากนำไปล้างน้ำหรือทำความสะอาดแล้วนำกลับมาใช้อีกจะเป็นการผิดวินัยของสงฆ์ได้
องค์ประกอบทางเคมี:
นำรากของต้นคนทามาสกัดด้วยเมทานอล แล้วนำมาสกัดต่อด้วยเฮกเซน และคลอโรฟอร์ม นำสิ่งสกัดในแต่ละส่วนมาทำการแยกโดยวิธีคอลัมน์โครมาโทรกราฟี และควิกคอลัมน์โครมาโทรกราฟี สามารถแยกสารได้ 4 ชนิด คือ heteropeucenin-7-methyl ether, perforaticacid, ของผสมสเตอรอยด์พวก beta-sitosterol, stigmasterol, campesterol และของผสมของ beta–sitosteryl-3-Oglucopyranoside,stigmasteryl-3-O-glucopyranoside, chloresteryl-3-O-glucopyranoside นอกจากนี้ยังได้รายงานการวิเคราะห์สิ่งสกัดในชั้นนํ้า พบพวกเกลือคลอไรด์, นํ้าตาล และกรดแอมิโน (ผกามาศ, 2533)
การแยกและหาสูตรโครงสร้างของสารประกอบจากรากคนทา พบ 2-hydroxymethyl-3-methylalloptaeroxylin และสารประกอบอื่น ๆ อีกแปดชนิด คือ heteropeucenin-7-methylether, perforarotic acid,lupeol, คูมารินที่ไม่มีหมู่แทนที่ 5-hydroxy-6,7-dimethoxycoumarin, ของผสมของแอลกอฮอล์โซ่ตรง (C31-C35), ของผสมสเตียรอยด์ (betasitosterol,campesterol และ stigmasterol) และของผสมของสเตียรอยด์กลัยโคไซด์ (beta-sitosteryl-3-O-glucopyranoside,chloresteryl-3-O-glucopyranoside, stigmasteryl-3-O-glucopyranoside) (มนิดา, 2535)
การศึกษาทางเภสัชวิทยา:
ฤทธิ์ต้านการอักเสบ
ศึกษาฤทธิ์ต้านการอักเสบของสารสกัดเอทานอลจากรากคนทา แบ่งเป็นการทดสอบในสัตว์ทดลองและทดสอบในหลอดทดลอง การศึกษาในสัตว์ทดลอง ทำการศึกษาฤทธิ์ลดการบวมเฉียบพลันที่อุ้งเท้าหนูขาว หลังจากฉีด carrageenan ที่เวลา 1, 2, 3, 4, 5 และ 6 ชั่วโมง โดยใช้หนูเพศผู้สายพันธุ์วิสตาร์ ให้สารสกัดคนทาในขนาด 5-400 mg/kg เปรียบเทียบกับยามาตรฐาน indomethacin 5 mg/kg การทดสอบในหลอดทดลอง ดูผลการแสดงออกของ mRNA expression ของสารที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการอักเสบ ได้แก่ TNF- , IL-6 และ IL-1 ศึกษาในเซลล์แมคโครฟาจ J774A.1 ของหนู ที่ถูกเหนี่ยวนำการอักเสบด้วย Lipopolysaccharide (LPS) โดยให้สารสกัดจากรากคนทาในขนาด12.5-50 g/ml วิเคราะห์ผลด้วยเครื่อง real-time RT-PCR ผลการทดสอบพบว่าสารสกัดขนาด 50, 100,200 และ 400 mg/kg สามารถลดการอักเสบได้ที่เวลา 2 ชม. หลังฉีดคาราจีแนน โดยลดการบวมที่อุ้งเท้าหนูได้ 28.49, 31.18, 47.85 และ 65.05% ตามลำดับ เมื่อเปรียบเทียบกับยามาตรฐาน Indomethacin ขนาด 5 mg/kg ลดการบวมได้ 37.10% และผลลดการแสดงออกของ mRNA ของสารในกระบวนการอักเสบ หรือ proinflammatory cytokines พบว่าสารสกัดขนาด 50 g/ml สามารถยับยั้ง TNF- และ IL-1 ได้เท่ากับ 49.833.77 และ 47.273.77% ตามลำดับ แต่การยับยั้ง IL-6 จะใช้สารสกัดขนาด 12.5 และ 25 g/mlยับยั้งได้ 43.935.65% เมื่อเปรียบเทียบกับสารมาตรฐาน dexamethasone ขนาด 10 M ยับยั้ง TNF-, IL-1 และ IL-6 mRNA expression ได้เท่ากับ 30.064.09%, 77.962.09% และ 89.440.54% ตามลำดับ จึงสรุปได้ว่าสารสกัดเอทานอลจากรากคนทามีฤทธิ์ต้านการอักเสบ โดยลดการแสดงออกของไซโตคายน์ที่เกี่ยวข้องกับการอักเสบ (Somsil, et al., 2012)
สารบริสุทธิ์ที่แยกได้จากผลและรากคนทา คือ harperfolide ออกฤทธิ์แรงในการต้านการอักเสบในหลอดทดลอง โดยยับยั้งการสร้าง nitric oxide (NO) เมื่อทดสอบโดยใช้เซลล์แมคโครฟาจของหนูที่ถูกกระตุ้นการอักเสบด้วย LPS โดยมีค่า IC50 เท่ากับ 6.512.10 M โดยมีผลลดการแสดงออกของ iNOS protein ที่ทำหน้าที่สร้างสารในกระบวนการอักเสบ คือไนตริกออกไซด์ โดยเปรียบเทียบกับสารมาตรฐาน indomethacin ค่า IC50 เท่ากับ 28.423.51 M (Choodej, et al., 2013)
สารสกัดรากคนทาด้วยเอทานอลมีฤทธิ์ยับยั้งการสร้าง nitric oxide (NO) ในหลอดทดลอง ทำการทดสอบโดยใช้ LPS กระตุ้นให้เกิดการอักเสบในเซลล์แมคโครฟาจของหนู โดยสารสกัดขนาด 50 g/ml ยับยั้งการสร้าง NO โดยมีค่า IC50 เท่ากับ 23.14 g/ml ออกฤทธิ์ได้ดีกว่าสารมาตรฐาน dexamethasone ผลการทดสอบสารสกัดจากรากคนทาในการลดการแสดงออกของ mRNA ของเอนไซม์ cyclooxygenase-2 (COX-2) ซึ่ง COX-2 เป็นเอนไซม์ที่ใช้ในการสร้าง prostaglandin ในกระบวนการอักเสบ พบว่าสารสกัดที่ความเข้มข้น 50 g/ml ลดการแสดงออกของ COX-2 ได้ดีกว่าสารมาตรฐาน dexamethasone (10 M) และสารสกัดที่ความเข้มข้น 25 และ 50 g/ml ลดการแสดงออกของ iNOS ได้ดีกว่าสารมาตรฐาน dexamethasone (10 M) โดยสรุปสารสกัดรากคนทาด้วยเอทานอลมีผลลดการอักเสบ และลดไข้ได้ เนื่องจากสามารถยับยั้ง iNOS และ COX-2 ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่ใช้ในการสร้างสารที่ทำให้เกิดการอักเสบและเกิดไข้ ได้แก่ NO และ PGE2 ตามลำดับ

วรากรสมุนไพร | เมืองนครราชสีมา นครราชสีมา
ขายต้นขิงขี่ ตำรับยาห้าราก
ช่องทางการติดต่อร้านวรากรสมุนไพรทางไลน์สะดวกที่สุดค่ะ
ไอดีไลน์ herbsddd
QR code https://line.me/ti/p/T-oZ81KZrM
โทร 0629246459,0616498997
ต้องการมาดูสินค้าโทรนัดหมายล่วงหน้านะคะ

ชิงชี่
ชื่ออื่น กระดาดป่า (ชลบุรี) ชายชู้ หมากมก (ชัยภูมิ) หนวดแมวแดง (เชียงใหม่) คายซู (อุบลราชธานี) พญาจอมปลวก กระดาดขาว กระโรกใหญ่ กินขี้ จิงโจ้ แสมซอ ค้อนฆ้อง ซิซอ เม็งซอ ราม แส้ม้าทะลาย พุงแก น้ำนอง น้ำนองหวะ เม็งซอ พวงมะละกอ
ชื่อวิทยาศาสตร์ Capparis micracantha DC.
ชื่อวงศ์ Capparidaceae
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ไม้พุ่มหรือกึ่งเลื้อย สูง 2-6 เมตร กิ่งก้านอ่อนมีสีเขียว ผิวเรียบเกลี้ยง กิ่งคดไปมา มีหนามยาว 2-4 มิลลิเมตร ตรงหรือโค้งเล็กน้อย ลำต้นสีเทา ผิวเปลือกเป็นกระสีขาว แตกระแหง ใบเป็นใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปขอบขนาน รูปรี หรือรูปไข่ กว้าง 3-15 เซนติเมตร ยาว 9.5-24 เซนติเมตร ปลายใบมนหรือแหลม หรือเว้าเล็กน้อยแล้วเป็นติ่ง โคนใบสอบมนหรือค่อนข้างเว้า ขอบใบเรียบเป็นคลื่นเล็กน้อย เนื้อใบค่อนข้างหนา มัน เกลี้ยง หลังใบเรียบเป็นมัน ท้องใบเรียบ ก้านใบยาว 0.7-1 เซนติเมตร ดอกเดี่ยว ออกเรียงเป็นแถว 1-7 ดอก ตามซอกใบบริเวณปลายกิ่ง ออกเรียงอยู่เหนือง่ามใบ ก้านดอกยาว 1-2 เซนติเมตร กลีบรองกลีบดอก ลักษณะเว้าเป็นรูปเรือแกมรูปไข่ กว้าง 2.5-5.5 มิลลิเมตร ยาว 5.5-13 มิลลิเมตร ขอบมักมีขน กลีบดอกรูปขอบขนาน หรือรูปหอก กว้าง 3-7 มิลลิเมตร ยาว 10-25 มิลลิเมตร สีขาว หลุดร่วงง่าย มี 2 กลีบด้านนอก สีขาวแต้มเหลืองและจะเปลี่ยนเป็นแต้มสีม่วงปนน้ำตาล มีต่อมน้ำหวาน ที่โคนก้านดอก เกสรเพศผู้เป็นเส้นเล็กฝอยๆสีขาว เหมือนหนวดแมวยื่นออกมา มี 20-35 อัน ก้านยาว รังไข่รูปไข่ เกลี้ยง ผลสด ค่อนข้างกลมหรือรี มี 4 ร่องตามยาว ผิวผลเรียบ แข็งเป็นมัน กว้าง 3-6.5 เซนติเมตร สีเขียวน้ำตาล เมื่อสุกสีเหลืองหรือแดง หรือดำ เนื้อรสหวานรับประทานได้ เมล็ดรูปไต สีแดงหรือดำ เป็นมัน อัดกันแน่นเป็นจำนวนมาก ขึ้นตามสภาพดินแห้ง หินปูน ป่าละเมาะ ทุ่งหญ้า ที่ระดับต่ำกว่า 500 เมตร ออกดอกราวเดือนกุมภาพันธ์ถึงเมษายน ติดผลราวเดือนกุมภาพันธ์ถึงพฤษภาคม
สรรพคุณ
ตำรายาไทย ราก รสขมขื่น แก้โรคที่เกิดในท้อง ขับลมภายใน แก้ไข้ร้อนทุกชนิด ไข้พิษ แก้โรคตา โรคกระเพาะ รักษามะเร็ง ช่วยให้มดลูกเข้าอู่ และเป็นยาบำรุงหลังคลอดบุตร แก้ไอเนื่องจากหลอดลมอักเสบ แก้หืด
รากชิงชี่ใช้ใน “พิกัดเบญจโลกวิเชียร” (ยาแก้วห้าดวง หรือยาห้าราก) ซึ่งได้จากรากไม้ 5 ชนิดคือ รากชิงชี่ รากคนทา รากเท้ายายม่อม รากมะเดื่อชุมพร และรากย่านาง มีสรรพคุณ แก้ไข้ต่างๆ กระทุ้งพิษหรือถอนพิษต่างๆ
ทั้งต้น รสขื่นปร่า ตำพอกแก้ฟกช้ำ บวม แก้ไข้ ขับน้ำเหลืองเสีย
ใบ รสเฝื่อนเมา เข้ายาอาบ แก้โรคผิวหนัง รักษาประดง
ใบต้มดื่ม แก้โรคผิวหนัง แก้สันนิบาต ไข้ฝีกาฬ แก้ตะคริว
ใบเผาเอาควันสูดแก้หลอดลมอักเสบ ไข้พิษ ฝีกาฬ ไข้สันนิบาต
รากและใบ แก้หืด แก้เจ็บในทรวงอก เป็นยาระงับความร้อน กระทุ้งพิษไข้ออกหัด อีสุกอีใส ตำพอกแก้ฟกช้ำบวม
ดอก รสขื่นเมา แก้มะเร็ง
ผลดิบ รสขื่นปร่า แก้โรคในลำคอ เจ็บคอ ลำคออักเสบ

วรากรสมุนไพร | เมืองนครราชสีมา นครราชสีมา
ต้นคนฑา สีฟันคนฑา ขายต้นสีฟันคนฑา หนึ่งในยาห้ารากหรือเบญจโลกวิเชียรที่ช่วยลดไข้ล้างพิษ
ต้นปลูก ความสูง 30-60 ซม. น้ำหนักถุงเพาะ 0.5-1กก/ถุง
คนทา สีฟันคนทา
ชื่อท้องถิ่น คนทา กระลันทา;ขี้ตำตา (เชียงใหม่);จี้หนาม;จี้;มีชี (กระเหรี่ยง แม่ฮ่องสอน).;สีเตาะ;สีฟัน;สีฟันคนทา (ภาคกลาง);สีฟันควาย;หนามจี้ (ภาคเหนือ), กะลันทา คนทา จี้ จี้หนาม สีเตาะ, คนทา, คนทา Khonthaa, กะลันทา Kalanthaa, สีฟัน Seefan, สีฟันคนตาย Seefan khontaai, สีฟันคนทา Seefan khonthaa (Central), จี้ Chee, จี้หนาม Chee naam, สีเตาะ Seetoh, หนามจี้ Naam chee (Northern), มีชี Mee-chee (Karen-Mae Hong Son)
กิ่งหรือรากมาทุบเป็นฝอยให้ละเอียดเป็นฝอยคล้ายพู่กัน นำมาแปรงฟันทำให้ฟันทนเหงือกแข็งแรง
- รากโกทามีรสขมที่เปลือกราก
- หมอยาอีสานเอาเปลือกรากมาต้มดื่มแก้ท้องเสีย แก้บิด แก้ร้อนใน แก้ไข้ กระหายน้ำ
- ไม้ก้านห้า คือ ไม้สำหรับร้อยไพรห้า ลำต้นโกทา ตรง แข็งแรง มอดไม่เจาะ และมีหนามตะปุ่มตะป่ำ ถากหนามออกบ้างเมื่อเอาไพร
ห้ามาร้อยใส่จะไม่หลุดไหลลื่น ซึ่งเป็นคุณสมบัติที่ดีเมื่อต้องการทำไพรห้าสำหรับมุงหลังคาบ้าน หรือเถียงนา (ขนำน้อยกลางนา)
ปัจจุบันนิยมใช้ไม้ไผ่แทน เนื่องจากหาง่ายกว่า แต่ทนทานไม่เท่าไม้โกทา
สีฟันคนทา หรือสีฟัน หรือคนทา เป็นพืชสมุนไพรอีกชนิดที่นำมาใช้ปรุงยาสีฟัน คนสมัยก่อนเขาใช้กิ่งคนทาแปรงฟัน จึงมักเรียกสีฟันคนทา เช่นเดียวกับข่อย ส่วนของกิ่งก้านจะมีรสขมเฝื่อน ช่วยรักษาฟันให้แข็งแรง
สีฟันคนทา หรือคนทานี้เราอาจจะได้ยินและคุ้นเคยบ่อย เพราะเป็นหนึ่งในตำรับยาห้าราก หรือยาดวงแก้วห้าประการ หนึ่งในตำรับยาสามัญประจำชาติ ในกลุ่มยาแก้ไข้ ในปี 2009 ที่ผ่านมาเกิดการระบาดของไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์ใหม่ 2009 ทางกระทรวงสาธารณสุขชูยาห้าราก แก้ไข้สู้ภัยไข้หวัด 2009
คนทาเป็นพรรณไม้ที่พบตามป่าธรรมชาติทั่วไปในประเทศไทย ชื่อวิทยาศาสตร์ Harrisonia perforata (Blanco) Merr. อยู่ในวงศ์ SIMAROUBACEAE มีชื่อเรียกแตกต่างกันตามท้องถิ่นต่างๆ บ้างก็เรียกคนทา สีพัน สีฟันคนทา สีฟันคนตาย ไม้สีฟัน กะลันทา (ไทย) หนามกะแท่ง (เลย) มีชี (กะเหรี่ยงแม่ฮ่องสอน) จี้ หนามจี้ สีเตาะ (พายัพ) เป็นพรรณไม้พุ่มแกมเถา ลำต้นมีความสูงประมาณ 3 ถึง 6 เมตรลำต้นนั้นจะโตเท่าต้นหมาก ผิวของลำต้นจะเป็นสีเทา มีหนามแหลมและสั้นตลอดทั้งต้นและตามกิ่งก้าน ใบคนทาเป็นใบรวมรูปขนนก ส่วนใบย่อยจะเป็นรูปไข่ มีครีบตรงก้านใบ ใบอ่อนนั้นจะมีสีแดง ใบจะมีรสขม ดอกคนทานั้นจะมีสีขาว ผลคนทามีลักษณะกลมและฉ่ำ ขยายพันธุ์โดยการใช้เมล็ด
สรรพคุณของคนทาในตำรายาสมุนไพร ระบุว่า ราก มีรสเฝื่อนขมดับพิษไข้หัว แก้บวม บวมพอง แก้ไข้เหนือ แก้ไข้เพื่อเส้น กระทุ้งพิษไข้ แก้บิด แก้ท้องร่วง แก้น้ำเหลืองเสีย แก้ไข้จับสั่น แก้ไข้กาฬ แก้ไข้ตักศิลา ต้น มีรสเฝื่อนขม ใช้ต้มกิน รักษาอาการไข้เพื่อเส้น และรักษาอาการท้องร่วง แก้โรคทางเดินลำไส้ แก้ไข้ทุกชนิด แก้ร้อนในกระหายน้ำ ทั้งต้น มีรสขมเฝื่อน ใช้รักษาอาการไข้ โรคลำไส้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้บิด แก้ท้องเสีย กิ่งก้าน มีรสขมเฝื่อน รักษาฟัน ใช้สีฟัน ใบ แก้ปวด ดอก แก้พิษแตนต่อย ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อมาลาเรีย
คนทานำมาทำยาสีฟันใช้เองด้วยวิธีง่ายๆ ตามสูตรโบราณ ใช้เป็นประจำช่วยให้ฟันทนแข็งแรง
แหล่งที่พบ
ขึ้นกระจายตั้งแต่จีนตอนใต้ ลงไปถึงมาเลเซีย พบตามที่โล่งในป่าผลัดใบ ป่าละเมาะและป่าเขาหินปูน ที่ความสูงใกล้ระดับน้ำทะเล จนถึง 900 ม.
แปรงสีฟันสมุนไพร พระสายป่าทำขึ้นใช้เองไม่ต้องพึ่งแปรงสีฟันทันสมัยที่วางขายในท้องตลาด เผยเป็นภูมิปัญญาของพระป่าสายหลวงปู่มั่นที่ใช้กันมานาน ป้องกันกลิ่นปาก รักษารากฟัน และขับเสมหะ เพราะในเนื้อไม้เป็นยาสมุนไพรอย่างดี
ที่วัดป่าทองบาง พุฒาราม ต.หนองบัว อ.เมือง จ.อุดรธานี ได้มีพระสงฆ์ที่ผลิตแปรงสีฟันใช้เองโดยไม่ต้องพึ่งแปรงสีฟันที่วางขายในท้องตลาด แปรงสีฟันแบบนี้เรียกว่าแปรงสีฟันสมุนไพร เป็นการถ่ายทอดสืบกันมาตามภูมิปัญญาโบราณในพระสายป่าของหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต
ขั้นตอนการทำก็ไม่ยุ่งยาก อันดับแรกต้องไปหาต้นไม้คนทาให้ได้ก่อน จากนั้นก็นำลำต้นหรือรากมาตัดให้ได้ขนาด 20 เซนติเมตร แล้วก็ใช้ก้อนหินหรือของแข็งทุบปลายด้านหนึ่งให้เป็นฝอย
จากนั้นก็เหลาให้เรียว ปลายอีกด้านหนึ่งทำให้แหลม แล้วก็นำกระดาษมาขัดให้ผิวเรียบเป็นอันว่าเสร็จ แต่ละวันสามารถทำได้วันละ 2-3 อัน โดยส่วนใหญ่แปรงสีฟันสมุนไพรนี้จะนำไปถวายพระเถระชั้นผู้ใหญ่
สำหรับแปรงสีฟันดังกล่าว หากนำไปใช้แล้วจะมีรสชาติขมเหมือนยา ซึ่งรสขมนี้จะช่วยระงับกลิ่นปาก รักษารากฟัน และขับเสมหะไปในตัวด้วย เพราะในเนื้อไม้ถือว่าเป็นยาสมุนไพรอย่างดี
แปรงสีฟันแบบนี้มีแต่พระสายป่ากรรมฐานทำขึ้นมาใช้ ส่วนแปรงสีฟันสมุนไพรใช้ได้เพียงครั้งเดียวแล้วทิ้ง หากนำไปล้างน้ำหรือทำความสะอาดแล้วนำกลับมาใช้อีกจะเป็นการผิดวินัยของสงฆ์ได้
ประโยชน์ :
เปลือกต้นและรากมีรสขม ใช้เป็นยาแก้ไข้ แก้โรคทางเดินลำไส้และท้องร่วง สารสกัดจากใบและกิ่ง มีฤทธิ์ต้านเชื้อมาลาเรียในหลอดทดลองได้