คำมอกน้อย (Kum Mok Noi)

วรากรสมุนไพร | เมืองนครราชสีมา นครราชสีมา
ต้นคำมอกน้อย กะมอบ
คำมอกน้อย
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Gardenia obtusifolia Roxb. ex Kurz
วงศ์ RUBIACEAE
ชื่ออื่น : กระบอก, ไข่เน่า, คมขวาน, พญาผ่าด้าม, พุดนา, ฝรั่งโคก, มอก, สีดาโคก
ลักษณะ เป็นไม้ต้นขนาดเล็ก ผลัดใบ ยอดอ่อนมีชันเหนียว ใบเดี่ยวเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก รูปไข่กลับหรือ รูปไข่กลับแกมรูปขอบขนาน กว้าง 2.5-5ซม.ยาว4.5-10ซม.ปลายมนหรือกลมโคนรูปลิ่มขอบเรียบแผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง ใบอ่อนมีขนประปราย ใบแก่ผิวหยาบและเกลี้ยงทั้งสองด้าน เส้นแขนงใบข้างละ 10-15 เส้น ก้านใบสั้นมากหรือไม่มีก้านใบ หูใบระหว่างก้านใบเชื่อมติดกับโคนก้าน ใบร่วงง่าย
เป็นดอกเดี่ยว ออกที่ปลายกิ่ง ดอกคำมอกน้อยมีกลิ่นหอม ก้านดอกสั้นกลีบเลี้ยงโคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูประฆัง มีขนประปราย ปลายแยกเป็น 5 แฉกสั้นมาก กลีบดอกสีขาวเปลี่ยนเป็นดอกสีเหลือง โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดปลายแยกเป็น 5 แฉก รูปขอบขนานแกมรูปใบหอกกลับปลายมน เกสรเพศผู้ 5 อัน ติดอยู่บริเวณคอหลอดกลีบดอก ไม่โผล่พ้นปากหลอดอับเรณูรูปขอบขนาน รังไข่อยู่ใต้วงกลีบมีขน มี 1 ช่อง มีออวุลจำนวนมาก ก้านเกสรเพศเมียหนา ยอดเกสรเพศเมียเป็น 2 แฉก รูปกระบองโผล่พ้นหลอดกลีบดอก จานฐานดอกรูปวงแหวน เป็นแบบผลมีเนื้อหนึ่งถึงหลายเมล็ด รูปกลมหรือเกือบกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 1.8-2.5 ซม.ผิวมีปุ่มหูดกับช่องอากาศ ปลายผลมีกลีบเลี้ยงติดทนเห็นเป็นหลอดและแฉกชัดเจน เมล็ดเล็กจำนวนมาก
การกระจายพันธุ์ พบได้ตั้งแต่ประเทศพม่า ไทย ลาว เวียดนาม กัมพูชา และ คาบสมุทรมลายู สำหรับในประเทศไทยพบได้ทุกภาค โดยนิเวศวิทยาของคำมอกน้อยคือ จะพบคำมอกน้อยได้ทั่วไปตามป่าเต็งรัง ความสูงจากระดับน้ำทะเล 100-300 ม. คำมอกน้อย ออกดอก ระหว่าง เดือน มกราคม-มีนาคม และเป็นผล ระหว่าง เดือน มีนาคม- สิงหาคม
สรรพคุณ
-ผลกินเป็นยาบำรุงสมรรถภาพทางเพศ
- ลำต้นย่างไฟให้เหลืองต้มนำดื่มเป็นยาเจริญอาหาร