มะหาด (Mahat)

วรากรสมุนไพร | เมืองนครราชสีมา นครราชสีมา
ต้นมะหาด ขายต้นมะหาด ต้นปลูก ความสูง 30-60 ซม. น้ำหนักถุงเพาะ 0.5-1กก/ถุง
มะหาด
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Artocarpus lakoocha Roxb.
วงศ์ : Moraceae
ชื่ออื่น : กาแย ขนุนป่า ตาแป ตาแปง มะหาดใบใหญ่ หาดหนุน หาด
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ : ไม้ต้น สูง 15-25 เมตร ลำต้นตั้งตรง ผิวเปลือกนอกค่อนข้างขรุขระสีน้ำตาลดำ หรือสีเทาแกมน้ำตาล บริเวณเปลือกของลำต้นมักมีรอยแตก และยางไหลซึมออกมาติดต้น ใบ เดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่ หรือรูปยาวรี ปลายแหลม โคนเว้ามน กว้าง 5-12 เซนติเมตร ยาว 8-15 เซนติเมตร ใบอ่อนมีขน ขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อยเล็กๆ ใบแก่ขอบมักเรียบ หูใบเรียวแหลม ดอก ช่อกลมเล็กๆ สีเขียวอมเหลือง ขนาดเล็ก ออกตามง่ามใบ ดอกตัวผู้และดอกตัวเมียอยู่คนละช่อ แต่อยู่บนต้นเดียวกัน ดอกตัวเมียกลีบค่อนข้างกลมมน โคนกลีบเชื่อมติดกันเป็นหลอด ดอกตัวผู้กลีบเป็นรูปขอบขนานปลายกลีบหยัก ยาว 0.5-1 เซนติเมตร ออกดอกเดือนกุมภาพันธ์ เมษายน ผล เป็นผลรวม กลมแป้นใหญ่ เส้นผ่าศูนย์กลาง 6-8 เซนติเมตร เปลือกนอกผิวขรุขระ เนื้อผลค่อนข้างนุ่ม สีเขียว เมื่อแก่สีน้ำตาลเหลือง เมล็ด แต่ละผลมี 1 เมล็ด รูปรี ติดผลเดือนมีนาคม - พฤษภาคม
ส่วนที่ใช้ : แก่นต้นมะหาด อายุ 5 ปีขึ้นไป ราก เปลือก
สรรพคุณ :
แก่น - ให้ปวกหาด ใช้เป็นยาขับพยาธิตัวตืด และพยาธิไส้เดือน ละลายกับน้ำ ทาแก้ผื่นคัน
แก่นเนื้อไม้ - แก้ขุกแน่น แก้ท้องขึ้นอืดเฟ้อ ขับลม ผายลม แก้ผื่นคัน แก้ตานขโมย เป็นยาระบาย ถ่ายพยาธิไส้เดือนตัวกลม ถ่ายพยาธิเส้นด้าย ถ่ายพยาธิตัวตืด ขับเลือด แก้ลม ถ่ายพยาธิตัวแบน แก้กระษัย แก้เส้นเอ็นพิการ แก้ท้องผูกไม่ถ่าย
แก่น - แก้โรคกระษัยไตพิการ แก้กระษัยดาน แก้กระษัยเสียด แก้กระษัยกล่อน แก้กระษัยลมพานไส้ แก้กระษัยทำให้ท้องผูก แก้ดวงจิตขุ่นมัว ระส่ำระสาย แก้นอนไม่หลับ แก้เบื่ออาหาร แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้ปัสสาวะกระปริบกระปรอย ถ่ายพยาธิ พยาธิตัวตืด แก้ท้องโรพุงโต แก้จุกผามม้ามย้อย แก้ฝีในท้อง แก้ปวด แก้เคือง กระจายโลหิต
ราก - แก้ไข้ แก้กระษัยเส้นเอ็น ขับพยาธิ แก้ไข้เพื่อฝีภายใน แก้พิษร้อน
เปลือก - แก้ไข้
วิธีและปริมาณที่ใช้ :
ผงปวกหาด เตรียมได้โดยการเอา แก่นมะหาดมาต้มเคี่ยวด้วยน้ำไปนานจนเกิดฟองขึ้น แล้วช้อนฟองขึ้นมาตากแห้ง จะได้ผงสีเหลือง นำมาบดให้เป็นผงละเอียด ขนาดรับประทานครั้งละ 1-2 ช้อนชา (ประมาณ 3-5 กรัม) รับประทานกับน้ำสุกเย็น ก่อนอาหารเช้า หลังจากรับประทานยาปวกหาดแล้วประมาณ 2 ชั่วโมง ให้รับประทานดีเกลือ หรือยาถ่ายตาม เพื่อระบายท้อง จะถ่ายพยาธิตัวตืดและพยาธิไส้เดือนออกหมด
สำหรับผู้ถ่ายพยาธิตัวตืด
ใช้ผงมะหาด 1 ช้อนโต๊ะ ละลายในน้ำมะนาว 2 ช้อนโต๊ะ รับประทานครั้งเดียว อีก 2 ชั่วโมงต่อมาให้รับประทานยาถ่ายตาม
สำหรับเด็ก ใช้ยาครึ่งช้อนโต๊ะ ละลายในน้ำมะนาว 1 ช้อนโต๊ะ รับประทานครั้งเดียว อีก 2 ชั่วโมงต่อมาจึงรบประทานยาถ่ายตาม
อาการข้างเคียง
ผู้ป่วยบางราย มีอาการแพ้ มีผื่นคันขึ้นทั้งตัว หน้าแดง ผิวหนังแดง คัน ตาแดง มีไข้ อาการจะหายไปภายใน 1-2 วัน
ข้อควรระวัง : ห้ามรับประทานผงปวกหาดกับน้ำร้อน จะทำให้คลื่นไส้อาเจียนได้
สารเคมี : ที่พบในมะหาด
เปลือกราก
- มี 5, 7 Dihydroxy flavone - 3 - 0 - - L - rhamnoside
- Galangin - 3 - beta - D - galactosyl - (1-4) - alfa - L - rhamnoside
- Lupeol
- Quercetin - 3 - O - beta - L - rhamnopy ranoside
- beta - Sitosterol
ทั้งต้น - มี 2, 3, 4, 5 - Tetrahydroxystibene
ต้น - มี 5 - Hydroxy - 2 ,4,7 - trimethoxy flsvone
- 2, 3, 4, 5, - Tetrahydroxystibene
เปลือกต้น - มี Tannin , Amyrin acetate, Lupeol acetate
นอกจากนี้ยังพบสารเคมี โดยไม่ระบุว่าพบในส่วนใดคือ 2 , 3 ,4 , 5 - Tetrahydroxystibene

อาจารย์จุฬาฯ พบแก่นต้นมะหาดมีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์สร้างเม็ดสีเมลานิน และต้านไวรัสเริม สามารถพัฒนาสู่เครื่องสำอางผิวขาว ตลอดจนยาต้านไวรัสโรคเริม ลดโอกาสเชื้อโรคดื้อยา รศ.ดร.กิตติศักดิ์ ลิขิตวิทยาวุฒิ คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ศึกษาหาพืชสมุนไพรที่มีสรรพคุณทำเป็นเครื่องสำอาง พบแก่นของต้นมะหาดมีสารออกฤทธิ์ ที่ยับยั้งเอนไซม์สร้างเม็ดสีเมลานิน ซึ่งสามารถพัฒนาเป็นสารช่วยให้ผิวขาวได้ พร้อมกันนี้ยังพบสารออกฤทธิ์ต้านไวรัสเริมทั้งชนิดก่อให้เกิดโรคในตำแหน่งสูงกว่าสะดือ เช่น เยื่อสมอง เยื่อบุตาและกระจกตา รวมถึงโรคเริมที่อวัยวะเพศและเริมในทารกแรกคลอด ในการศึกษาคุณสมบัติช่วยผิวขาวนั้นได้ทดสอบสารสกัดในหนูและอาสาสมัครแล้ว พบว่าผิวหนังบริเวณที่ทาด้วยโลชั่นผสมสารสกัดแก่นมะหาด มีความขาวกว่าผิวบริเวณที่ทาด้วยสารหลอก ทั้งนี้ปัจจุบันผลิตภัณฑ์บำรุงผิวใช้สารที่ออกฤทธิ์ ทำให้ผิวขาวมีหลายชนิด เช่น สารสกัดจากชะเอม สารสกัดจากเชื้อรา ซึ่งที่ผ่านมายังอยู่ในเกณฑ์ที่ปลอดภัย และมีกลไกในการออกฤทธิ์ต่างกัน ข้อควรระวังในการใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงผิวคือ ควรใช้ผลิตภัณฑ์ที่ได้รับการรับรองจากองค์การอาหารและยาและมีฉลากที่ถูกต้อง รวมถึงไม่ควรใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของสารปรอทซึ่งอาจเกิดอันตรายได้ ส่วนการศึกษาฤทธิ์ต้านไวรัสเริมในห้องปฏิบัติการและสัตว์ทดลองพบความรุนแรงของแผลติดเชื้อลดลง ทำให้หายเร็วขึ้นและลดอัตราตายของสัตว์ทดลอง ดังนั้น สารสกัดจากแก่นมะหาดอาจมีศักยภาพพัฒนาเป็นยารักษาโรคเริม รวมถึงลด โอกาสที่เชื้อไวรัสนี้จะดื้อยา จึงจำเป็นต้องศึกษาเพิ่มด้านพิษวิทยา หากพบว่าไม่มีพิษหรือมีพิษน้อย ก็จะทำการทดสอบทางคลินิกต่อไป "มะหาดเป็นไม้ยืนต้นพบได้ทั่วทุกภาค แต่การใช้งานจำเป็นต้องตัดโค่นต้นไม้ ก็อาจจะกระทบด้านสิ่งแวดล้อม จึงเสนอให้ใช้วิธีทางเคมีสังเคราะห์ ในการสร้างสารขึ้นใหม่ ให้มีโครงสร้างเหมือนสารที่สกัดได้จากแก่นมะหาด หรือการเพาะเนื้อเยื่อในห้องปฏิบัติการให้เนื้อเยื่อสร้างสารออกซิเรสเวอราทรอลที่ต้องการ แต่ต้นทุนก็จะสูงตาม"
ต้นมะหาด ขายต้นมะหาด