ต้นละมุด (Sapodilla Tree)

วรากรสมุนไพร | เมืองนครราชสีมา นครราชสีมา
ต้นเดือยไก่หรือละมุดป่า ไทยมีละมุดสายพันธุ์ไทยดั้งเดิมเพียงชนิดเดียวคือละมุดป่าต้นนี้
เดื่อยไก่หรือละมุดป่า
ชื่อวิทยาศาสตร์ (Dubard) H.J.Lam
วงศ์ SAPOTACEAE
ชื่ออื่น : ปาเกี้ยม (เขมร สุรินทร์), ละมุดป่า (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ), สะกำ (ส่วย สุรินทร์)
ลักษณะ
ไม้ต้นขนาดเล็ก สูงได้ถึง 7 เมตร มีน้ำยางสีขาวข้นคล้ายนม ยอดอ่อนมีสีน้ำตาลแดง ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปไข่ รูปไข่กลับ หรือรูปช้อน กว้าง 1.8-5 เซนติเมตร ยาว 3.5-10 เซนติเมตร ปลายกลมหรือแหลม โคนรูปลิ่ม ก้านใบยาว 5-10 มิลลิเมตร ช่อดอกแบบช่อกระจุก ออกตามกิ่งหรือซอกใบใกล้ปลายกิ่ง มี 2-10 ดอกต่อช่อ มีกลิ่นหอม กลีบดอกสีขาวครีม ผลสด รูปทรงไข่ ยาวประมาณ 12 มิลลิเมตร ปลายผลเรียวยาวแหลม เมื่อสุกสีเหลือง แต่ละผลมีเมล็ดมี 1-3 เมล็ด เปลือกเมล็ดแข็ง สีน้ำตาลเข้ม รูปทรงรี กว้าง 0.5-1 เซนติเมตร ยาว 1.5-2 เซนติเมตร ผิวเรียบมัน
ประโยชน์ : ผลสุกมีรสหวาน รับประทานได้
สรรพคุณ
ในทางสมุนไพร ลำต้น ผสมลำต้นพีพ่าย และลำต้นกันแสง ต้มน้ำดื่ม แก้ปวดเมื่อย เคล็ดขัดยอก

วรากรสมุนไพร | เมืองนครราชสีมา นครราชสีมา
ละมุดป่า
ชื่ออื่น เดือยไก่
ชื่อวิทยาศาสตร์ Madhuca thorelii (Pierre ex Dubard) H.J.Lam
ชื่อวงศ์ Sapotaceae
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ไม้ยืนต้นขนาดกลาง ผลัดใบ สูง 8-15 เมตร เรือนยอดเป็นพุ่มกลม เปลือกลำต้นสีเทา แตกเป็นร่องตื้นๆตามยาว เปลือกในสีชมพูอมแดง มีน้ำยางสีขาวข้นคล้ายนม ยอดอ่อนมีสีน้ำตาลแดง ใบเดี่ยวเรียงสลับเวียน และเรียงแบบถี่ๆใกล้ปลายกิ่ง รูปวงรีกว้าง หรือรูปไข่แกมวงรี กว้าง 4-6 เซนติเมตร ยาว 5-8 เซนติเมตร ผิวใบเรียบเป็นมัน เนื้อใบหนาและเหนียว ปลายใบมนหรือเว้าเล็กน้อย ฐานใบสอบแหลม ขอบใบเรียบ เส้นแขนงใบ 8-9 คู่ ก้านใบยาว 0.5-1.5 เซนติเมตร ดอกช่อกระจุก ออกตามกิ่งหรือซอกใบใกล้ปลายกิ่ง ช่อดอกยาว 3-4 เซนติเมตร ดอกย่อยจำนวนมาก กลีบดอกสีขาวครีม มีกลิ่นหอม ดอกห้อยลง กลีบดอก 6 กลีบ รูปขอบขนานแคบ ดอกบานเส้นผ่านศูนย์กลาง 8-10 มิลลิเมตร กลีบเลี้ยง 4 กลีบ เรียงเป็น 2 ชั้น ชั้นละ 2 กลีบ ผลสดรูปกระสวย ยาวประมาณ 3 เซนติเมตร ปลายผลเรียวยาวแหลม ผลดิบสีเขียวอ่อน ผิวเรียบ มียางสีขาวคล้ายนม ผลแก่สีเหลือง รับประทานได้ มีกลิ่นหอมคล้ายละมุด แต่ละผลมีเมล็ดมี 1-3 เมล็ด เปลือกเมล็ดแข็ง สีน้ำตาลเข้ม ทรงรี ขนาดกว้าง 0.5-1 เซนติเมตร ยาว 1.5-2 เซนติเมตร ผิวเรียบมัน เนื้อในเมล็ดสีขาว ออกดอกราวเดือนพฤศจิกายนถึงธันวาคม ติดผลราวเดือนมกราคมถึงมีนาคม
สรรพคุณ
ยาพื้นบ้านอีสาน ใช้ แก่นหรือผล ต้มน้ำดื่ม ทำให้ชุ่มคอ แก้กระหายน้ำ ผล มีรสฝาดช่วยสมานแผล
ผลดิบสีเขียวอ่อน ผิวเรียบ มียางสีขาวคล้ายนม ผลแก่สีเหลือง รับประทานได้ มีกลิ่นหอมคล้ายละมุด แต่ละผลมีเมล็ดมี 1-3 เมล็ด