มะพูด (Ma phuut)

บ้านสวน การ์เด้น | บางแพ ราชบุรี
มะพูด, ไข่จระเข้ ตะพูด ส้มปอง ส้มม่วง (จันทบุรี), พะวาใบใหญ่ (จันทบุรี, ชลบุรี), ปะหูด (ภาคเหนือ), ปะหูด มะหูด (ภาคอีสาน), จำพูด มะพูด (ภาคกลาง), ตะพูด พะวา ประหูด ประโหด ประโฮด มะนู (เขมร), ปะพูด
มะพูดส่วนใหญ่ จะมีรสชาติเปรี้ยวนำและปนหวานนิดๆ ไม่หวานสนิท นิยมปลูกตามบ้านและตามร่องสวนมาแต่โบราณแล้ว แต่ “มะพูดหวาน” ที่มีกิ่งตอนวางขายได้รับการเปิดเผยจากผู้ขายว่า มีถิ่นกำเนิดดั้งเดิมในแถบจังหวัดนนทบุรี มีลักษณะทางพฤกษศาสตร์เหมือนกับมะพูดทั่วไปทุกอย่าง จะแตกต่างกันเพียงผลสุกงอมของ “มะพูดหวาน” จะมีรสชาติหวานสนิทไม่มีรสเปรี้ยวเจือปนเลยเท่านั้น เนื้อสุกจะคล้ายกับเนื้อมะยงชิด ผลอ่อนรสชาติฝาดปนเปรี้ยว สามารถนำไปเชื่อมเหมือนเชื่อมมะตูมได้ หรือแกงส้มใส่กุ้งสดอร่อยมาก
ที่สำคัญ “มะพูดหวาน” หรือ มะพูดทั่วไป ถูกนับถือเป็นไม้มงคลชนิดหนึ่ง ซึ่งหากเด็ก หรือลูกหลานบ้านไหนปากหนักไม่ยอมพูดจากับใคร หรือไม่พูดเลย คนเฒ่าคนแก่ในยุคสมัยก่อนจะเด็ดเอาผลสุกของมะพูดให้เด็กคนนั้นกินจะกลับมาพูดเก่งได้อย่างเหลือเชื่อ
มะพูดหวาน หรือ GARCINIA DULCIS KURZ อยู่ในวงศ์ GUTTIFERAE เป็นไม้ยืนต้น สูง 5-10 เมตร ใบอ่อนเป็นสีน้ำตาล ดอกเป็นสีเหลืองอมน้ำตาล ออกเป็นช่อตามซอกใบใกล้ปลายกิ่งคล้ายดอกสารภี มีกลีบดอก 4 กลีบ ดอกมีกลิ่นหอม “ผล” โตเต็มที่ประมาณลูกเทนนิส สุกสีเหลืองอมส้ม ดิบสีเขียว ฉ่ำน้ำ ผลสุกงอมของ “มะพูดหวาน” จะมีรสหวานสนิทตามที่กล่าวข้างต้น มีเมล็ด 3-4 เมล็ด ดอกออกเดือนมีนาคม ผลสุกเดือนพฤษภาคม-มิถุนายน สรรพคุณทางยาของมะพูดทั่วไป ผลสุกกินแก้ไอ ขับเสมหะ แก้เจ็บคอ แก้เลือดออกตามไรฟัน รากสดต้มน้ำ ฝนกับน้ำ และฝนกับเหล้าขาว 40 ดีกรี กินเป็นยาแก้ไข้ แก้ร้อนใน ถอนพิษสำแดงได้
สรรพคุณของมะพูด
น้ำคั้นจากผลมีรสเปรี้ยวอมหวาน มีสรรพคุณช่วยรักษาโรคเลือดออกตามไรฟัน (ผล,น้ำคั้นจากผล)
รากมีรสจืด มีสรรพคุณเป็นยาแก้ไข้ (ราก)
มะพูด สรรพคุณช่วยแก้อาการร้อนใน (ราก)
ช่วยแก้อาการไอ (ผล,น้ำคั้นจากผล)
ช่วยแก้อาการเจ็บคอ (ผล,น้ำคั้นจากผล)
ช่วยขับเสมหะ กัดเสมหะ (ผล,น้ำคั้นจากผล)
ผลมีฤทธิ์เป็นยาระบายอ่อนๆ (ผล)
ช่วยถอนพิษผิดสำแดง (ราก)
ช่วยขับถ่ายโลหิตเสียให้ตก (ผล)
เปลือกต้นมีรสฝาด นำไปต้มกรองเอาแต่น้ำ ใช้ชำระล้างบาดแผล (เปลือกต้น)
ช่วยแก้อาการช้ำใน (ผล)
เมล็ดนำมาบดผสมกับน้ำส้มหรือเกลือ ใช้ทาแก้อาการบวม (เมล็ด)