สะแกนา

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Combretum quadrangulare Kurz

ชื่อภาษาอังกฤษ : Bushwillows, Combretums

ลำต้น : เป็นไม้ยืนต้น เปลือกต้นมีสีเทานวล กิ่งอ่อนเป็นสันสี่มุม ส่วนต่างๆ ของลำต้น มีขนเป็นเกล็ดกลม โคนต้นจะพบหนามแหลมยาวและแข็ง หรือเป็นกิ่งที่แปรสภาพไปเป็นหนามสั้นตามโคนต้น

ใบ : เป็นใบเดี่ยว รูปรี รูปไข่กลับ หรือรูปไข่กลับแกมขอบขนาน ปลายใบมนหรือเว้าเป็นแอ่งตื้น ๆ โคนใบสอบแคบไปยังก้านใบ ส่วนขอบใบเรียบหรือหยักเป็นคลื่นเล็กน้อย เนื้อใบหนาเป็นมัน ใบมีสีเขียวสด

ดอก : ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบและที่ปลายยอด ไม่มีก้านดอก ดอกสีขาวหรือสีเหลืองอ่อน

ผล : เป็นผลแห้ง รูปไข่ สีน้ำตาลอมขาว ผลเมื่อแก่หรือสุกจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองสีน้ำตาล

เมล็ด : รูปกระสวย มีสัน 4 สัน ตามยาว เมล็ดสีน้ำตาลแดง

เพาะเมล็ด

เจริญเติบโตได้ดีในดินเหนียว ชุ่มชื้น

- ใบอ่อน เป็นยาแก้อาการปวดเมื่อยตามร่างกาย เป็นยารักษาแผลสด แก้บิดมูกเลือด เป็นยาแก้ไข้

- ราก แก้ไข้สันนิบาต แก้เสมหะ แก้มูกเลือด แก้ริดสีดวง แก้น้ำเหลืองเสีย รักษาฝีต่าง ๆ แก้ผอมแห้ง

- ทั้งต้น แก้ฝีตานซาง แก้อุจจาระหยาบ เหม็นคาว ขับพยาธิในท้อง ยาแก้ซางตานขโมย

- ต้น เป็นยารักษาฝี เป็นยาแก้ปวดมดลูกและมดลูกอักเสบ

- กระพี้ ช่วยแก้คันทวารเด็ก

- เมล็ดแก่ แก้คุดทะราด แก้ผอมแห้ง แก้มะเร็ง แก้ซางตานขโมย

- ผลดิบ นำมาแช่กับน้ำไว้ให้วัวหรือควายกินเป็นยาขับพยาธิได้

- ต้นสะแกนา นำไปทำฟืน

ชื่อวิทยาศาสตร์ของต้นสะแกนา : Combretum quadrangulare Kurz.

ชื่อภาษาอังกฤษของต้นสะแกนา : Bushwillows, Combretums

ชื่ออื่นๆ ของต้นสะแกนา : แก, แพ่ง, สะแก

ลักษณะลำต้นของต้นสะแกนา : เป็นไม้ยืนต้น เปลือกต้นมีสีเทานวล กิ่งอ่อนเป็นสันสี่เหลี่ยม ส่วนต่างๆ ของลำต้นมีขนเป็นเกล็ดกลม ต้นที่มีอายุมากบริเวณโคนลำต้น พบหนามแข็ง แหลมยาว

ลักษณะใบของต้นสะแกนา : เป็นใบเดี่ยว แผ่นใบรูปไข่กลับ หรือ รูปไข่กลับแกมขอบขนาน ปลายมน หรือ เว้าเป็นแอ่งตื้นๆ ขอบใบเรียบ หรือ หยักเป็นคลื่นเล็กน้อย โคนสอบแคบไปยังก้านใบ ก้านใบสั้น เนื้อใบหนาเป็นมัน ผิวใบทั้งสองด้านมีเกล็ดสีเงินหนาแน่น ใบมีสีเขียวสด ผิวใบด้านบนสาก

ลักษณะดอกของต้นสะแกนา : ออกเป็นช่อที่ซอกใบ และปลายยอด ดอกสีขาวหรือเหลืองอ่อน ไม่มีก้านดอก

ลักษณะผลของต้นสะแกนา : เป็นครีบ มี 4 ครีบ เมื่อแก่จัดสีเหลืองอมนํ้าตาล

ลักษณะเมล็ดของต้นสะแกนา : รูปกระสวย มี 4 สัน ตามยาว สีน้ำตาลแดง

การเพาะเมล็ด

ปลูกได้ในดินทุกชนิด โดยเฉพาะดินเหนียว ต้องการน้ำมาก ชอบแดดเต็มวัน

- ลำต้น รักษาหนองใน แก้อาเจียนเป็นเลือด

- ราก รักษากามโรค รักษาริดสีดวง ขับพยาธิ แก้อาเจียนเป็นเลือด แก้ตานซาง แก้ตานขโมย

- ใบ แก้ปวดเมื่อย รักษาบาดแผล แก้บิดมูกเลือด

- เมล็ด แก้ตานซาง แก้ตานขโมย ขับพยาธิ

- ลำต้น เอาไปทำฟืน

- ผลดิบ เป็นยาขับพยาธิให้วัว ควาย