ดอกลิ้นมังกร

ชื่อวิทยาศาสตร์:  Sansevieria spp.
ชื่อวงศ์:  Dracaenaceae
ชื่อสามัญ:  Snake plant หรือ Mother-in-laws Tongue
ชื่อพื้นเมือง:  ว่านหางเสือ, ว่านงาช้าง (หอกสุระกาฬ), คลีบปลาวาฬ, ลิ้นนาคราช
ลักษณะทั่วไป:
    ต้น  เป็นหัวหรือเหง้าอยู่ในดิน ใบเกิดจากหัวโผล่ออกมาพ้นดินประกอบกันเป็นกอ
    ใบ  เป็นแท่งกลมยาวหรือใบแบนกว้าง ปลายแหลม แข็ง หนาเป็นมัน ขอบใบเรียบ โค้งงอเล็กน้อยหรือเป็นเกลียว ใบมีความกว้างประมาณ 4-7 เซนติเมตร และสูงประมาณ 30-60 เซนติเมตร อาจมากกว่าหรือน้อยกว่าตามแต่สายพันธุ์นั้น ๆ สีสันของใบลิ้นมังกรจะมีสีเขียวซีดจนถึงสีเขียวเข้ม บางสายพันธุ์ใบมีสีเขียวเข้มขอบใบมีสีเหลืองทอง หรือใบมีสีเหลืองและมีสีขาวเป็นเส้นตามแนวใบ สีขาวประ สีเขียวอมเหลือง เขียวอมด่าง สีฟ้า และลักษณะลวดลายบนใบที่มีความแตกต่างและสวยงามอันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของแต่ ละสายพันธุ์
    ดอก  ลิ้นมังกรมักจะออกดอกในช่วงเดือนมีนาคมถึงพฤษภาคม ดอกมีสีขาวหรือสีเขียวอ่อนและมีกลิ่นหอม ดอกมี 5 กลีบขนาดเล็กประมาณ 1.5 เซนติเมตร เรียงเป็นแนวตามชั้นของก้านดอก สามารถจำแนกการออกดอกได้เป็น 3 ลักษณะ คือ
    - spike-like raceme ลักษณะการออกดอกเรียงเป็นแนวตามชั้นของก้านดอก ขนานกับใบ
    - panicle raceme ลักษณะการออกดอกเรียงเป็นแนวตามการแตกกิ่งที่แผ่ออกของก้านดอก
    - capitate raceme ลักษณะการออกดอกยื่นสูงเป็นพุ่มเดี่ยวที่ปลายก้านดอก
การขยายพันธุ์:  วิธีการแยกหน่อ วิธีการปักชำใบ วิธีการเพาะเมล็ด และวิธีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ
การใช้ประโยชน์:
    -    ไม้ประดับ
    -    สมุนไพร
สรรพคุณทางยา:  ใบ ของลิ้นมังกรมีรสขม มีสรรพคุณแก้อาการเจ็บคอ บำรุงปอด แก้โรคติดเชื้อในบางระบบทางเดินหายใจส่วนบน ใบใช้ตำหรือขยี้แล้วนำไปทาหรือพอกบริเวณแผลที่อักเสบช่วยให้ทุเลาอาการลงได้
ความมงคล:  คนไทยโบราณเชื่อว่า บ้านใดปลูกต้นลิ้นมังกรไว้ประจำบ้านจะช่วยป้องกันภยันตรายจากสิ่งแวดล้อมภายนอกได้ เพราะลิ้นมังกรบางคนเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า หอกพระอินทร์ ซึ่งเป็นอาวุธชนิดหนึ่งที่พระอินทร์ใช้ในการต่อสู้และปกป้องศัตรูจากภายนอก หลายคนจึงเชื่อว่าลิ้นมังกรเป็นไม้ที่มีความศักดิ์สิทธิ์ เป็นไม้ที่มีความสำคัญของพระอินทร์ในสมัยพุทธกาล นอกจากนี้บางคนเชื่อว่าการปลูกลิ้นมังกรบริเวณรอบรั้วบ้านจะช่วยป้องกันไม่ให้งูหรือสัตว์เลื้อยคลานที่เป็นอันตรายเข้ามาได้เนื่องจากลิ้นมังกรเป็นไม้ประดับที่มีใบขึ้นเบียดกันหนาแน่น และบางสายพันธุ์มีขอบใบที่เรียบเป็นลักษณะที่สัตว์เลื้อยคลานบางประเภท รังเกียจ

*ลิ้นมังกรมีคุณสมบัติ ช่วยฟอกอากาศบริเวณรอบ ๆ ให้มีคุณภาพมากขึ้น ช่วยดูดซับสารพิษ ไอระเหยประเภทฟอร์มาลดีไฮด์ โทลูอีน เบนซิน คลอโรฟอร์ม ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ และสารพิษอื่น ๆ ที่มาจากสีทาบ้าน เฟอร์นิเจอร์ เครื่องถ่ายเอกสาร เป็นต้น

การปลูกเลี้ยงลิ้นมังกร
                ลิ้นมังกรเป็นไม้ประดับที่มีความเขียวสดใสตลอดทั้งปี ปลูกเลี้ยงได้ง่าย ทนต่อสภาพแวดล้อมที่แห้งแล้ง จึงไม่ต้องดูแลรักษามาก แต่ต้องได้รับแสงสว่างที่เพียงพอ อุณหภูมิที่เหมาะสมต้องไม่ต่ำกว่า 10 องศาเซลเซียสและค่า pH ของดินอยู่ระหว่าง 6-7 สามารถปลูกได้ทั้งภายในอาคารบ้านเรือนและกลางแจ้ง
                การ ปลูกลงแปลงในสวนกลางแจ้งหรือปลูกประดับไว้เป็นแนวรั้วของบ้านสามารถทำได้ ด้วยวิธีง่าย ๆ โดยการขุดหลุมปลูกขนาดพอเหมาะ ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักผสมกับดินร่วนอัตราส่วนเท่า ๆ กันก็เป็นอันเสร็จเรียบร้อย มีประโยคหนึ่งในหมู่นักเล่นลิ้นมังกรที่มักพูดอยู่เสมอว่า “ลิ้นมังกรเป็นไม้ประดับที่ปลูกเลี้ยงได้ง่าย ที่ใดหญ้าขึ้นได้ก็สามารถปลูกไม้ประดับชนิดนี้ได้แล้ว”
                สำหรับ การเพาะปลูกในกระถาง วัสดุปลูกที่ใช้ควรเป็นดินร่วนซุยหรือวัสดุอื่น ๆ ที่มีการระบายน้ำดี เนื่องจากลิ้นมังกรที่ได้รับความชื้นมากเกินไปจะส่งผลให้ใบเกิดการฉ่ำน้ำและ มีผลทำให้ใบเกิดการเน่าได้ กระถางปลูกควรมีขนาดกะทัดรัดและเหมาะสมกับขนาดต้น อาจเลือกกระถางที่มีลวดลายเพื่อเพิ่มสีสันในการตกแต่งอาคารไปในตัว นำปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักผสมดินร่วน ในอัตราส่วนเท่า ๆ กัน จากนั้นจึงนำต้นลิ้นมังกรลงปลูกก็เป็นอันเสร็จเรียบร้อย และควรเปลี่ยนกระถางทุก 1-2 ปี เพื่อรองรับการขยายตัวของรากและหน่อที่มีเพิ่มขึ้น

การขยายพันธุ์
                ลิ้นมังกรสามารถขยายพันธุ์ได้ 4 วิธีคือ วิธีการแยกหน่อ วิธีการปักชำใบ วิธีการเพาะเมล็ด และวิธีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ โดยในแต่ละวิธีจะมีข้อดีและข้อด้อยที่แตกต่างกันกล่าวคือ
                - วิธีการเพาะเมล็ด เกิด จากการผสมพันธุ์ของดอกลิ้นมังกร ซึ่งอาจเกิดจากการผสมในต้นเดียวกันหรือเกิดจากการผสมข้ามสายพันธุ์ การขยายพันธุ์ด้วยวิธีนี้เหมาะสำหรับการพัฒนาสายพันธุ์ใหม่ ๆ เนื่องจากการผสมข้ามสายพันธุ์และการกลายพันธุ์ของต้นที่เกิดจากเมล็ดจะมี พันธุ์ใหม่ ๆ เกิดขึ้น แต่ต้องใช้ระยะเวลาพอสมควรเช่นเดียวกับการคัดเลือกสายพันธุ์ชนิดอื่น ๆ
                - วิธีการแยกหน่อ เมื่อ ถึงอายุที่เหมาะสมลิ้นมังกรจะมีการแตกหน่อจากหัวใต้ดินออกมาอย่างต่อเนื่อง ผู้ปลูกเลี้ยงสามารถขุดหัวแล้วแยกหน่อยขยายพันธุ์ การขยายพันธุ์วิธีนี้ใช้ระยะเวลาไม่นานและต้นลูกที่ได้จะมีลักษณะเหมือนกับ ต้นแม่ทุกประการ จึงเหมาะแก่การขยายพันธุ์ในเชิงการค้า
                - วิธีการปักชำใบ โดยการตัดใบลิ้นมังกรออกเป็นชิ้นหรือท่อน และสามารถนำไปปักลงวัสดุเพาะปลูกได้ทันทีในบางสายพันธุ์การขยายพันธุ์ด้วย วิธีนี้เมื่อใบปักชำเจริญเติบโตและแตกหน่อออกมา ต้นลูกที่ได้จะมีลักษณะผิดเพี้ยนไปจากต้นแม่ จึงไม่เหมาะที่จะนำมาขยายพันธ์ในเชิงการค้า อีกทั้งรากอ่อนที่เพิ่งแตกออกมาจากใบที่ปักชำมักถูกทำลายด้วยแมลงปีกแข็งที่ อยู่ใต้ดินได้ง่าย
                - วิธีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ลิ้นมังกรเป็นไม้ประดับชนิดหนึ่งที่สามารถเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อได้ แต่ยังคงมีอุปสรรคในเรื่องความสม่ำเสมอของการเจริญเติบโต และเปอร์เซ็นต์ความอยู่รอดที่ต่ำจึงไม่เหมาะแก่การขยายพันธุ์ในเชิงการค้า

คนไทยโบราณเชื่อว่า บ้านใดที่ปลูกต้นลิ้นมังกรไว้ประจำบ้าน จะช่วยป้องกันอันตรายจากภายนอกได้ เพราะลิ้นมังกร มีอีกชื่อหนึ่งว่า หอกพระอินทร์ ซึ่งเป็นอาวุธชนิดหนึ่งของพระอินทร์ ที่ใช้ในการต่อสู้และปกป้องศัตรูจากภายนอก ดังนั้นลิ้นมังกรจึงเป็นไม้ที่มีความศักดิ์สิทธิ์

   

วิธีปลูก สำหรับ ปลูกในแปลง เพื่อประดับบริเวณบ้านและสวน นิยมปลูกเป็นแนวรั้วบ้าน ขนาดหลุมปลูก 30 x 30 x 30 เซนติเมตร ใช้ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก : ดินร่วน : อัตรา 1 : 1 ผสมดินปลูก

   

ส่วนการปลูกในกระถางเพื่อประดับภายในและภายนอกอาคาร ควรใช้กระถางทรงสูง ขนาด 10-15 นิ้ว ใช้ปุ๋ยคอก หรือ ปุ๋ยหมัก : ดินร่วน อัตรา : 1 : 1 ผสมดินปลูก แนะควรเปลี่ยนกระถางทุก 1-2 ปี เนื่องจากรากและหน่อจะขยายตัว

   

การดูแลรักษา ต้นลิ้นมังกร ต้องการแสงแดดปานกลางจนถึงแสงแดดจัด และควรรดน้ำอย่างน้อย  5-7 วัน/ครั้ง แนะควรใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักปีละ 4-5 ครั้ง ในอัตรา 0.5-1 กิโลกรัม/กอ

เอื้อเฟื้อข้อมูล โดย www.dailynews.co.th

คนไทยเราเชื่อกันมาแต่โบราณว่า ลิ้นมังกรเป็นไม้ที่ให้โชค และมีอำนาจปกป้องคุ้มภัย ช่วยให้ชีวิตและครอบครัวมีความสุขร่มเย็น ลิ้นมังกรหรือหอกของพระอินทร์ ถือเป็นอาวุธที่เป็นมงคลคอยพิทักษ์รักษาผู้เป็นเข้าของ ขับไล่สิ่งอุบาทว์ และความอัปมงคลต่างๆ ออกไปจากชีวิต ศัตรูจะแพ้ภัย มีแต่คนให้ความรักและเคารพ

เพื่อเพิ่มฤทธิ์มงคลให้กับลิ้นมังกรมากขึ้น ควรปลูกลิ้นมังกรนี้ในวันอังคาร และควรปลูกไว้ในทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือของอาณาบริเวณบ้าน จะปลูกในแปลงหรือในกระถางก็ได้