มะนาว

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Citrus limon (L.) Osbeck

ชื่อภาษาอังกฤษ : Lemon

ชื่ออื่นๆ : มะนาวเทศ, มะนาวฝรั่ง, มะนาวนมยาน

ลำต้น : เป็นไม้พุ่ม ปลายยอดมีหนามแหลม กิ่งอ่อนสีเขียว กิ่งแก่มีสีน้ำตาล

ใบ : เป็นใบเดี่ยว ทรงรี พื้นผิวใบเรียบเกลี้ยงเป็นมัน ค่อนข้างหนา เมื่อนำมาขยี้กลิ่นมีหอมแรง ใบด้านบนสีเข้ม ใต้ใบสีอ่อนกว่า ใบมีสีเขียว

ดอก : ดอกเดี่ยว มีกลิ่นหอม ดอกสีขาว

ผล : รูปกลมรี ที่ปลายผลจะมีติ่งแหลม ผลอ่อนมีสีเขียวเมื่อสุกจะเป็นสีเหลือง เนื้อผลฉ่ำน้ำและมีรสเปรี้ยว

เมล็ด : มีหลายเมล็ด ทรงรี มีสีขาวนวล

การเพาะเมล็ด การตอนกิ่ง การทาบกิ่ง

ปลูกได้ในดินทุกชนิด ดินร่วนปนทรายจะเจริญเติบโตได้ดี ต้องการน้ำปานกลาง ชอบแดดเพียงพอ

- ให้ผลดก

- ผลมีขนาดใหญ่

- ทนทานต่อโรคแคงเกอร์

- มีระบบรากที่แข็งแรง

- บังคับให้ออกผลนอกฤดูได้ง่ายกว่าพันธุ์อื่นๆ

- เป็นมะนาวพันธุ์หนัก ต้องเก็บเกี่ยวผลหลังออกดอกแล้ว 6 เดือน หากเก็บผลเมื่อออกดอกเพียง 4 เดือน จะได้มะนาวเปลือกหนา เมล็ดโต และมีน้ำน้อย

วงบ่อซีเมนต์ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 80 เซนติเมตร หรือตามที่หาได้ รวมฐานรองก้นบ่อ ราคาประมาณ 200 บาทฐานรองก้นบ่อต้องเป็นชนิดที่ไม่เชื่อมกับวงบ่อโดยตรง เพื่อป้องกันไม่ให้น้ำที่รดลงไปขังอยู่ด้านล่าง และกันไม่ให้รากมะนาว แทงลงดินออกจากบ่อ แต่ละบ่อควรวางห่างกัน ประมาณ 1 - 2 เมตร

สถานที่วางวงบ่อซีเมนต์ที่ปลูกมะนาวจะต้องได้รับแสงแดดตลอดทั้งวันเท่านั้นและ วัสดุปลูกจะต้องเน้นในเรื่องของการระบายน้ำที่ดี

ขั้นตอนนี้สำคัญ เพราะการจำกัดพื้นที่การปลูกและต้องการให้มะนาวเจริญเติบโต ได้ตามปกติดินที่ใช้จะต้องดี มีความอุดมสมบูรณ์สูง ในการเตรียมดินปลูกทำดังนี้คือใช้อัตราดินร่วน 3 ส่วนผสมกับปุ๋ยหมัก 2 ส่วนหรืออีกสูตรหนึ่งคือดินร่วน 3 ส่วนผสมกับปุ๋ยคอก 1 ส่วน ข้อสำคัญดินที่ใช้ควรเป็นดินชั้นบน หรือหน้าดิน ที่มีความอุดมสมบูรณ์ สูง โดยนำดินที่ผสมแล้ว ใส่ในวงบ่อซีเมนต์ แล้วพูนดินปลูกขึ้นมาอีกเล็กน้อย

มะนาวที่จะนำมาปลูกต้องพิจารณาถึงขนาดของผล ปริมาณน้ำต่อผลการปฏิบัติดูแลรักษาง่าย ทนทานต่อโรค และแมลงและให้ผลตอบแทนสูง ซึ่งพันธุ์ที่แนะนำได้แก่ มะนาวน้ำหอม มะนาวตาฮิติ มะนาวหนังคันธุลี ส่วนมะนาวแป็นรำไพ ให้ผลดีเช่นกันแต่เป็นโรคแคงเกอร์มากกว่า

ต้นที่สมบูรณ์แข็งแรงเอามาปลูกลงในวงบ่อซีเมนต์ที่จัดเตรียมไว้แล้ว ควรมีการรดน้ำอย่างสม่ำเสมอ 1-3 วันต่อครั้ง นอกจากนี้ควรแสริมปุ๋ยเคมีเพื่อเร่งการเจริญเติบโต โดยใส่ปุ๋ยสูตร 15-15-15 รองก้นหลุมก่อนปลูกแล้วใส่หลังจากปลูกทุก 1-2 เดือน อัตรา 1 ช้อนแกง ต่อต้น ส่วนในระยะบังคับให้ออกดอกติดผลควรใส่ปุ๋ยสูตร 12-24-12 อัตรา 1 ช้อนแกงต่อต้น หลังการใส่ปุ๋ยทุกครั้งควรมีการรดน้ำให้ชุ่ม เมื่อมะนาวอายุได้ 8 เดือน หรือ 1 ปีขึ้นไป ให้เริ่มบังคับมะนาวให้ออกดอก ติดผลตามต้องการ

หลังจากปลูกมะนาวในวงบ่อได้ประมาณ 6 เดือน มะนาวบางพันธุ์อาจมีการออกดอกติดผลบ้างเล็กน้อย ก่อนถึงช่วงบังคับให้มะนาวออกดอกติดผลในเดือน กันยายน- พฤศจิกายน มะนาวที่ออกดอกก่อนหน้านี้ ควรเด็ดดอก หรือปลิดดอกทั้งหมด

ก่อนถึงช่วงบังคับให้มะนาวออกดอกติดผลนอกฤดูกาล ประมาณ 1 เดือน เช่นบังคับให้มะนาวออกดอกในเดือน กันยายนหรือเดือนตุลาคม ให้ผู้ปลูกมะนาวในวงบ่อซีเมนต์งดให้น้ำ ในเดือนสิงหาคม หรือเดือนกันยายน แล้วนำพลาสติก (ผ้าพลาสติกกันฝน) มาคลุมปากวงบ่อด้านโคนต้นไม่ให้น้ำซึมลงไปในดินปลูกภายในวงบ่อ ได้ประมาณ 15-30 วัน ใบมะนาวในวงบ่อซีเมนต์จะเริ่มเหี่ยวหรือใบร่วง แตกต่างกันในแต่ละพันธุ์

ควรจะเก็บเกี่ยวผลผลิต เฉพาะช่วงนอกฤดูหรือช่วงหน้าแล้งเท่านั้น ไม่ควรปล่อยให้มะนาวออกดอกติดผลอยู่บนต้นตลอดปี มะนาวที่ปลูกในวงบ่อซีเมนต์จะทรุดโทรมเร็วกว่าปกติ

เมื่อสังเกตเห็น มะนาวขาดน้ำ มีใบเหี่ยว หรือใบร่วงมากแล้ว ให้นำพลาสติกคลุมโคนต้นออก แล้วดำเนินการให้น้ำและปุ๋ยสูตร 12-24-12 อัตรา 1 ช้อนแกงต่อต้น เมื่อมะนาวมีการออกดอกและติดผลแล้ว ควรมีการให้น้ำและปุ๋ยเพื่อบำรุงต้นและผลมะนาวตามปกติ จนกว่าจะเก็บเกี่ยวผลผิตในช่วงฤดูแล้ง

หลังจาก มะนาวออกดอกติดผล ได้ประมาณ 4-5 เดือน ก็สามารถจะเก็บเกี่ยวผลผลิตสู่ตลาดได้ ซึ่งแตกต่างกันในแต่ละพันธุ์ ถ้าเป็นมะนาวน้ำหอม มะนาวพันธุ์นี้จะมีน้ำตั้งแต่ผลเล็กๆ ผู้ปลูกสามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ภายใน 3-4 เดือน ถ้าสังเกตมะนาวที่ปลูกในวงบ่อซีเมนต์ มีการติดผลมาก (ผลดก) เมื่อถึงช่วงอายุเก็บเกี่ยวแล้วควรดำเนินการเก็บเกี่ยวสู่ตลาดเลย ไม่ควรปล่อยทิ้งไว้บนต้นนานๆ ต้นมะนาวจะต้องใช้อาหารมาเลี้ยงหรือบำรุงผลมะนาว เป็นเวลานานกว่าปกติ ต้นมะนาวอาจทรุดโทรมได้ง่าย และควรระมัดระวัง อย่าให้กิ่งฉีกหัก และผลมะนาวช้ำ จะวางตลาดได้ไม่นาน

หลังจากเก็บเกี่ยวผลผลิตมะนาวนอกฤดูกาล(มะนาวหน้าแล้ง) หมดแล้ว ควรมีการตัดแต่งกิ่งที่ฉีกหัก กิ่งที่แตกกิ่งไม่เป็นระเบียบ กิ่งที่เป็นโรคหรือกิ่งที่ไม่สมบูรณ์ออก

การใส่ปุ๋ยและเพิ่มดินปลูกหลังจากเก็บเกี่ยวผลผลิตและตัดแต่งกิ่งมะนาว ที่ปลูกในวงบ่อแต่ละปีแล้ว ควรนำดินร่วนผสมกับปุ๋ยหมักหรือปุ๋ยคอก ที่สลายตัวแล้ว 1 ส่วนผสมให้เข้ากันดีแล้วนำมาใส่เพิ่มในวงบ่อให้เต็มปากบ่อ มีลักษณะพูนขึ้นมาเล็กน้อย และใส่ปุ๋ยสูตร 15-15-15 อัตรา 1.5 ช้อนแกง ต่อต้น รดน้ำดูแลรักษามะนาวในวงบ่อซีเมนต์ให้สมบูรณ์ แข็งแรงอยู่เสมอ เพื่อบังคับให้ออกดอกติดผลในปีต่อไป

1. เตรียมต้นมะขวิดกับกิ่งมะนาว ขนาดของลำต้นเท่าไม้ตะเกียบ

2. ตัดปลายต้นมะขวิด เฉือนโคลนกิ่งมะนาวให้เป็นรูปลิ่มเลือกกิ่งที่ไม่อ่อนหรือแก่เกินไป

3. ผ่ากลางตรงปลายต้นมะขวิดประมาณ 1 นิ้ว

4. เสียบมะนาวใส่กับต้นมะขวิดในลักษณะที่เป็นการตอกลิ่ม

5. ใช้เชือกฝางพันตรงแผลที่เสียบกิ่งเข้าด้วยกัน พันให้แน่นอย่าให้เห็น แผลและอย่าให้อากาศเข้าได้

6. ใช้ถุงพลาสติกใสคลุมเพื่อกันสุญญากาศตั้งแต่ปลายกิ่งมะนาวจนถึงแผลที่ต่อกัน ใช้เชือกฝางมัดให้แน่น

7. จากนั้นทิ้งไว้ 15 วัน และคอยสังเกตดูว่ามีใบเล็กของมะนาวออกมาให้นำถุงที่คลุมออก ถ้าได้เต็มที่แล้วนำไปปลูกลงดิน พอมีดอกออกมาให้เด็ดทิ้งก่อนรอไปอีกสัก 3-4 เดือน ลูกมะนาวก็จะพร้อมหน้ากันออกมาอวดลูกเขียวสะพรั่งเมื่ออายุครบ 6 เดือน

**หลังจากนั้นประมาณ 3 เดือนก็จะได้ลูกมะนาวไว้กินแล้ว

เอื้อเฟื้อข้อมูลโดย บ้านทุ่งลุงเกษตร

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Citrus aurantiifolia (Christm.) Swingle

ชื่อภาษาอังกฤษ : Lime

ลำต้น : เป็นไม้พุ่ม กิ่งอ่อนมีหนาม แต่ไม่แหลมและมีหนามน้อยกว่ามะนาวพันธุ์อื่น

ใบ : เป็นใบประกอบ

ดอก : เป็นดอกเดี่ยวหรือเป็นช่อ ออกตามซอกใบ ดอกสีขาว มีกลิ่นหอม

ผล : กลมรีเล็กน้อยไม่กลมมนหรือกลมแป้น เปลือกผลบาง ให้น้ำเยอะ มีรสเปรี้ยวจัด มีเมล็ดน้อย ติดผลเป็นพวง 3-5 ผล ติดผลดกเกือบตลอดทั้งปี

โดยการตอนกิ่งและเสียบยอด

มีความทนต่อโรคแมลงโดยธรรมชาติ

นิยมนำไปปรุงอาหารจะทำให้รสชาติอาหารเข้มข้นขึ้น และสามารถทำมะนาวดอง

วงบ่อซีเมนต์ที่มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 80. สูง 40 ซม. ที่ด้านล่างหรือก้นบ่อ ควรมีฝาซีเมนต์วงกลมรองก้นซีเมนต์ (ต้องไม่เชื่อติดกับวงบ่อซีเมนต์)

ปรับพื้นที่ให้เรียบสม่ำเสมอ แล้วกำหนดระยะปลูก โดยวางวงบ่อซีเมนต์ที่ระยะต้นและแถวห่างกัน 3*3 เมตร หรือ 3.5*3.5 เมตร เพื่อสะดวกต่อการดูแลรักษาและเก็บเกี่ยวผลผลิต

ส่วนผลมดินสำหรับปลูกมะนาวในวงบ่อซีเมนต์

1. นำดินที่ผสมแล้วมาใส่ในวงบ่อซีเมนต์แล้วย่ำให้แน่นพอควร แล้วพูนดินปลูกขึ้นมาเหนือปากบ่อซีเมต์

2. ขุดหลุมตรงกลางในวงบ่อซีเมนต์ขนาดเท่ากับถุงมะนาวที่ชำ บีบรอบถุงชำมะนาวเบาๆ เมื่อดินหลวมให้ดึงถุงพลาสติกออก

3. นำต้นพันธุ์มะนาวปลูกตรงกลางหลุม กลบดิน กดดินเบาๆให้แน่นพอประมาณ จากนั้นนำหลักมาปักแล้วใช้เชือกฟางผูกต้นมะนาวกับหลักให้แน่น พื่อป้องกันลมพัดโยก

4. ใช้ฟางข้าวหรือเศษหญ้าแห้ง คลุมหน้าดินช่วยควบคุมความชื้นในวงบ่อซีเมนต์ไดีขึ้่น รดน้ำให้ชุ่มในครั้งแรก สังเกตให้น้ำซึมถึงดินบริเวณวงบ่อซีเมนต์ด้านล่าง

โดยการเพาะเมล็ด ตอนกิ่ง ทาบกิ่ง และเสียบยอด

ปลูกได้ดีในดินเกือบทุกชนิด ต้องการน้ำปานกลาง ทนต่อโรคแมลง หรือโรคแคงเกอร์ได้สูง

ช่วยรักษาโรคความดันโลหิตสูงและต่ำ เป็นยาอายุวัฒนะและช่วยในการเจริญอาหารได้ด้วย ช่วยรักษาโรคลักปิดลักเปิดได้ เพราะในมะนาวมีวิตามินซีสูงมาก รวมถึงบรรเทาอาการปวดศีรษะ แก้อาเจียน เมาเหล้า

เก็บผลใช้ประโยชน์ในครัวเรือน นำมาเป็นเครื่องปรุงรส และปลูกเพื่อเก็บผลขาย

โดยการเพาะเมล็ด ตอนกิ่ง ทาบกิ่ง และเสียบยอด

ไม่ทนทานต่อโรคแคงเกอร์ และโรครากเน่า

ผลนำมาประกอบอาหาร ค่อนข้างนิยมในไทย และผลผลิตเป็นที่ต้องการของตลาด