นมสวรรค์

ชื่อวิทยาศาสตร์:  Clerodendrum paniculatum Linn.
ชื่อวงศ์:  VERBENACEAE
ชื่อพื้นเมือง:  พนมสวรรค์ ฉัตรฟ้า
ลักษณะทั่วไป:
    ต้น  เป็นไม้พุ่ม  สูงประมาณ 2 เมตร  กิ่งอ่อนเป็นรูปสี่เหลี่ยม ลำต้นตรงเป็นเหลี่ยมเป็นข้อๆ ไม่มีกิ่งแต่มีก้านใบ
    ใบ  ใบเดี่ยว ออกตรงข้าม ใบสีเขียวแกมดำ รูปค่อนข้างกลม โคนรูปหัวใจ  ปลายแหลม  ขอบใบ เว้า 3-5 แฉก และมีจัก  ด้านล่างมีขนสาก
    ดอก  ดอกช่อ ดอกเล็กๆ ออกเป็นชั้นๆ เหมือนฉัตรฐานดอกมีก้านดอกประกอบยาว ยอดดอกมีก้านดอกประกอบสั้น เมื่อมองด้านบนเป็นทรงกลม ดอกมีสองชนิด ชนิดแดงอมส้มเรียกว่า นมสวรรค์ตัวเมีย และดอกสีขาวเรียกว่านมสวรรค์ตัวผู้  ออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง กว้าง 20 เซนติเมตร ยาว 30-35 เซนติเมตร กลีบเลี้ยง 5 กลีบ กลีบดอกเป็นหลอดยาว  1.5-2 เซนติเมตร ปลายแยกเป็น 5 กลีบ ขนาดไม่เท่ากัน เกสรตัวผู้ 4 อัน ยาวโค้งพ้นปากหลอด
    ฝัก/ผล  ผลเป็นผลประกอบ เป็นชั้นคล้ายฉัตร ก้านผลยาวเรียงเป็นฉัตรคล้ายรูปทรงดอก ผลมีขนาดเล็กกลม สีเขียว กลีบรองผลสีแดงหรือสีขาวตามชนิดของสีดอก
ฤดูกาลออกดอก:  ฤดูฝน
การดูแลรักษา:  ชอบดินร่วนปนทราย  น้ำที่มีปริมาณมาก และความชื้นสูง  แดดรำไร  เจริญได้ดีภายใต้ร่มไม้ใหญ่
การขยายพันธุ์:  เพาะเมล็ด ปักชำกิ่ง ตอนกิ่ง สับราก
การใช้ประโยชน์:
    -    ไม้ประดับ
    -    บริโภค
    -    สมุนไพร
ถิ่นกำเนิด:  จีน มาเลเซียและฟิลิปปินส์
แหล่งที่พบ:  ตามชายป่าเมืองไทย
ส่วนที่ใช้บริโภค:  ยอดอ่อน ใบเพสลาด
การปรุงอาหาร:  ยอดอ่อน ใบเพสลาด กลิ่นเหม็นเขียวเล็กน้อย นำมาปรุงอาหารกลิ่นจะหายไปโดยหั่นฝอย ใส่กะทิ รองกระทงห่อหมกมีรสชาดหวานร้อน
สรรพคุณทางยา:
    -    ราก ใช้เป็นยาถ่าย  
    -    ใบสด ตำเป็นยารักษาโรคปวดข้อและปวดประสาท แก้ทรวงอกอักเสบ พอกแก้ไข่ดันบวม พอกแก้ลูกหนู ใต้รักแร้บวม
    -    ราก ดอกและลำต้น แก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย แก้ฝีภายใน