ลักษณะพฤกษศาสตร์ของต้นดีปลี

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Piper retrofractum Vahl

ชื่อภาษาอังกฤษ : long pepper

ชื่ออื่นๆ : ดีปลีเชือก, ประดงข้อ, ปานนุ, ฟันพญาไฟ, บี้ฮวด, พิษพญาไฟ

ลำต้น : เป็นไม้เถาเลื้อย รากฝอยออกบริเวณข้อเพื่อใช้ยึดเกาะ ลำต้นค่อนข้างกลมเรียบ เปราะ หักง่าย

ใบ : เป็นใบเดี่ยว รูปไข่แกมขอบขนาน โคนมน ปลายแหลม สีเขียวเข้มเป็นมัน ขอบใบเรียบ ผิวด้านหลังใบเป็นมัน ท้องใบมีขนปกคลุมเล็กน้อย เนื้อใบค่อนข้างหนาคล้ายหนัง

ดอก : ออกเป็นช่อที่ซอกใบ หรือปลายยอด ดอกเป็นแท่งกลมยาวทรงกระบอก ปลายเรียวมน สีเขียว เมื่อแก่มีสีเหลืองอมแดง

ผล : เป็นผลสดอัดกันแน่นบนแกนช่อ มีสีเขียว เมื่อสุกจะเปลี่ยนเป็นสีแดง รสเผ็ดร้อน

เมล็ด : กลมและแข็ง มีขนาดเล็กมาก เนื้อในเมล็ดลักษณะคล้ายแป้ง

เพาะเมล็ด ปักชำ

ปลูกได้ในดินร่วน ทนแล้งได้ดี เจริญเติบโตได้ดีในที่ชุ่มชื้น มีแสงแดดรำไร

- ราก แก้อัมพาต แก้ตัวร้อน แก้ท้องร่วง ขับลมในลำไส้ แก้คุดทะราด

- เถา แก้พิษงู ขับเสมหะ แก้ปวดฟัน ปวดท้อง จุกเสียด แก้เสมหะพิการ แก้ลมอัมพฤกษ์

- ใบ แก้ปวดเมื่อย แก้เส้นเอ็น

- ดอก แก้คลื่นไส้อาเจียน แก้จุกเสียดแน่นท้อง ขับลมในลำไส้ แก้หืด ไอ แก้ริดสีดวง แก้ลมวิงเวียน แก้เสมหะ แก้ไอ บำรุงธาตุ แก้ท้องเสีย แก้อัมพาต

- ผล แก้ลม บำรุงธาตุไฟ แก้หืดไอ แก้เสมหะ แก้หลอดลมอักเสบ ยาขับระดู ยาธาตุ ทาแก้ปวดเมื่อยและอักเสบของกล้ามเนื้อ แก้อาการท้องขึ้น ท้องอืดเฟ้อแน่นจุกเสียด ขับลม บำรุงธาตุ

- เถา ทำสีย้อมผ้า จะได้สีน้ำตาลอ่อน

- ผลดีปลี ใช้เป็นเครื่องเทศโดยใช้แต่งกลิ่นผักดองและช่วยถนอมอาหารมิให้เกิดการบูด