ลักษณะพฤกษศาสตร์ของต้นชะมวง

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Garcinia cowa Roxb.

ชื่อภาษาอังกฤษ : Cowa

ชื่ออื่นๆ : หมากโมง, กะมวง, ส้มมวง, ส้มโมง

ลำต้น : เป็นไม้ยืนต้นไม่ผลัดใบ ทรงพุ่มเป็นรูปกรวยคว่ำทรงสูง เปลือกสีน้ำตาลปนเทา แตกเป็นสะเก็ด มีน้ำยางสีเหลือง

ใบ : เป็นใบเดี่ยว รูปวงรีแกมใบหอกหรือรูปขอบขนาน ปลายใบป้านหรือแหลมเล็กน้อย ฐานใบสอบแหลม ขอบใบเรียบ เนื้อใบหนาและแข็งเปราะ ก้านใบสีแดง ผิวใบเป็นมัน ใบอ่อนสีเขียวอ่อนหรือเขียวอมม่วงแดง ใบแก่สีเขียวเข้ม

ดอก : เป็นดอกแยกเพศอยู่คนละต้น ดอกตัวผู้ออกตามกิ่งเป็นกระจุก ดอกสีเหลือง มีกลิ่นหอม ดอกตัวเมียเป็นดอกเดี่ยวออกปลายกิ่ง

ผล : เป็นผลสด รูปกลมแป้น ผิวเรียบ เมื่อสุกสีเหลืองแกมส้มหม่น เนื้อหนา สีเหลือง มีรสฝาด มีร่องตื้นๆ ด้านบนปลายบุ๋ม

เมล็ด : รูปรี หนา เรียงตัวกันเป็นวงรอบผล

เพาะเมล็ด ปักชำ และตอนกิ่ง

- ใบและผล เป็นยาระบาย แก้ไข้ กระหายน้ำ กัดฟอกเสมหะ แก้ธาตุพิการ

- ราก แก้ไข้ตัวร้อน แก้บิด แก้เสมหะ

- ใบ เป็นยากัดฟอกเสมหะ และโลหิต แก้ไอ

- ใบและดอก เป็นยาระบายท้อง แก้ไข้ กัดฟอกเสมหะ รักษาธาตุพิการ

- ผล เป็นยาแก้บิด

- แก่น แก้อาการเหน็บชา

- ใบอ่อนและยอดอ่อน มีรสเปรี้ยว นำมาใส่แกง ปรุงอาหาร หรือกินเป็นผักสด

- ผลเมื่อสุกรับประทานได้ มีรสเปรี้ยว