ลักษณะพฤกษศาสตร์ของต้นชะอม

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Acacia pennata ( L.) Willd. subsp. insuavis (Lace) I.C. Nielsen

ชื่อภาษาอังกฤษ : Climbing Wattle

ชื่ออื่นๆ : ผักหละ, ผักหา

ลำต้น : เป็นไม้ยืนต้น ทรงพุ่มโปร่ง ลำต้นสีขาวมีหนามกระจายอยู่ทั่วไป กิ่งชะอมจะเลื้อยตามลำต้น เปลือกลำต้น และกิ่งค่อนข้างบาง เปลือกผิวเรียบ ไม่แตกสะเก็ด ผิวเปลือกมีสีเทาอมเขียว

ใบ : เป็นใบประกอบแบบขนนก 2 ชั้น หูใบรูปหอก ปลายมีติ่งหนาม ก้านใบยาว แผ่นใบรูปไข่ ขอบขนานยาวรี ปลายใบแหลม โคนใบโค้ง ผิวใบเรียบ ใบอ่อนมีสีเขียวสด ใบแก่มีสีเขียวเข้ม

ดอก : ออกเป็นช่อกระจุก ทรงกลม ดอกสีขาวหรือสีขาวนวล แทงออกเหนือซอกใบบริเวณปลายยอด

ผล : เป็นฝักแบน ยาว รูปขอบขนาน มีขนาดเล็กกว่าฝักกระถิน

เมล็ด : แบน เมื่อแห้งมีสีน้ำตาลเข้ม

โดยการเพาะเมล็ด ปักชำ และตอนกิ่ง

- เปลือก เป็นยาขับพยาธิ ยาขับลม ใช้เปลือกแทนสบู่ ใช้เป็นสีย้อมแหจับปลา หรือย้อมหนังจะให้สีน้ำตาลอมแดง

- ราก ช่วยแก้อาการปวดท้อง ท้องขึ้น ท้องอืด ท้องเฟ้อ และขับลมในลำไส้ในท้อง

- ใบ ช่วยต่อต้านอนุมูลอิสระ เป็นยาอายุวัฒนะ ช่วยในการขับถ่าย ป้องกันโรคท้องผูก ช่วยบำรุงเส้นเอ็น แก้อาการลิ้นอักเสบเป็นผื่นแดง ช่วยฟื้นฟูผมแห้งเสีย แตกปลาย

- ยอดอ่อน รับประทานเป็นผัก ช่วยลดความร้อนในร่างกาย

- ยอดอ่อนและใบอ่อน ใช้ประกอบอาหาร หรือรับประทานสด หรือลวกเป็นผักจิ้มน้ำพริก

- ยอดอ่อนหรือใบแก่ ใช้เป็นอาหารเลี้ยงสุกร

- ปลูกชะอมรอบแปลงผักจะช่วยไล่ และป้องกันแมลงศัตรูเข้าทำลายพืชผัก