ลักษณะพฤกษศาสตร์ของต้นละมุดสีดา

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Manilkara kauki (L.) Dubard

ชื่อภาษาอังกฤษ : caqui

ชื่ออื่นๆ : ละมุดไทย

ลำต้น : เป็นไม้ยืนต้นไม่ผลัดใบ พุ่มใบแน่นทึบ แตกกิ่งก้านสาขามาก ทุกส่วนมีน้ำยางสีขาว กิ่งอ่อนเกลี้ยงสีนํ้าตาล เปลือกต้นเป็นสีนํ้าตาลปนแดง แตกเป็นร่องลึกตามยาวของลำต้น

ใบ : เป็นใบเดี่ยวรวมเป็นกระจุกที่ปลายกิ่ง แผ่นใบรูปไข่กลับ ผิวด้านหน้ามีเขียวเข้มด้านหลังออกสีเทาเหลือบมัน

ดอก : ออกเป็นกระจุกใหญ่ที่ปลายกิ่ง บางครั้งมีออกตามง่ามใบก็มี ดอกสีขาวอมเทามีขนาดเล็ก

ผล : กลมรี ผิวเกลี้ยงเป็นมัน ผลดิบมียางมาก ผลอ่อนเป็นสีเขียว ผลแก่หรือสุกเป็นสีแดงสดใสหรือสีแดงคลํ้าเล็กน้อย เนื้อในเป็นสีเหลืองอมส้มกินได้ รสหวานรสหวานปนฝาดเล็กน้อย ติดผลเกือบทั้งปี

เมล็ด : มีขนาดใหญ่ สีน้ำตาล

โดยการเพาะเมล็ดและการตอนกิ่ง

- เปลือกต้น ต้มกับน้ำดื่มแก้ท้องเสีย อาบแก้โรคผิวหนังพวกผื่นคัน

- เปลือกนอก เป็นยาแก้บิด ยาถ่ายพยาธิชนิดรุนแรง

- ราก แก้ท้องเสีย

- เมล็ด ใช้เป็นยาแก้ไข้ ยาขับพยาธิ ยาต้านโรคเรื้อน

- ใบและผล ใช้เป็นตัวยาผสมในตำรับยารักษาโรคโลหิตจาง

- ผลสุก จะช่วยทำให้จิตใจชุ่มชื้นและหายจากอาการอ่อนเพลีย

นิยมนำมาทำเป็นปลัดขิกหรือตะกรุดเพื่อพกติดตัว โดยความเชื่อเน้นในทางให้คุณด้านเสริมเสน่ห์มากกว่าด้านอื่น และเนื่องจากเนื้อไม้มีสีน้ำตาลสวย เนื้อเหนียวคงทน จึงนำมาเป็นไม้แกะสลักได้ดี

ไม่ควรปลูกละมุดสีดาหรือละมุดทุกสายพันธุ์ไว้ใกล้บ้าน เพราะเชื่อว่าคนในบ้านจะทำอะไรก็ต้องหลบๆ ซ่อนๆ ปิดบัง หรือมีเหตุต้องเข้าไปพัวพันกับเรื่องไม่ดีไม่งาม ซึ่งจะนำเรื่องร้ายหรือวุ่นวายมาไม่จบสิ้น

ไม่แนะนำให้ปลูกใกล้บ้าน เมื่อแตกใบอ่อนจะเป็นที่ชื่นชอบอย่างมากของผีเสื้อหนอนร่าน ผีเสื้อชนิดนี้จะมาวางไข่บนใบอ่อน เพื่อตัวหนอนที่ออกมาได้มีอาหารกิน ตัวหนอนนี้เรียกว่าตัวร่าน มีขนหนามที่เป็นพิษ หากใครโดนหนามจะทำให้เจ็บปวดมาก และใครที่แพ้พิษนี้จะทำให้เกิดแผลลุกลามได้

- นิยมปลูกเป็นไม้ประดับให้ร่มเงา

- ผลสุกรับประทานได้ มีรสชาติหอมหวาน มีวิตามินและแร่ธาตุหลายชนิด ทั้งยังมีเส้นใยสูงมาก ช่วยให้รู้สึกสดชื่น กระปรี้กระเปร่า ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน ช่วยปรับสมดุลระบบขับถ่าย และลดความเสี่ยงในการเกิดโรคมะเร็งลำไส้ได้

- ผลละมุดสีดา นำไปแปรรูปเป็นแยมหรือไวน์

- ลำต้น เป็นเนื้อไม้ค่อนข้างแข็งและทนทาน จึงนำมาใช้เพื่อการก่อสร้างที่ไม่ใช่โครงสร้างหลัก นำมาทำเฟอร์นิเจอร์ งานแกะสลัก งานกลึงและงานหัตถกรรมต่างๆ

- เนื้อไม้ ใช้ทำถ่าน

- ยาง ใช้ผลิตเป็นรองเท้าบู๊ต