ลักษณะพฤกษศาสตร์ของต้นส้มป่อย

ชื่อวิทยาศาสตร์ของต้นส้มป่อย : Acacia concinna (Willd.) DC.

ชื่อภาษาอังกฤษของต้นส้มป่อย : Soap Pod

ชื่ออื่นๆ ของต้นส้มป่อย : ส้มขอน , ส้มคอน, ส้มพอดี

ลักษณะลำต้นของต้นส้มป่อย : เป็นไม้ยืนต้นหรือไม้พุ่มรอเลื้อย เถามีเนื้อแข็ง ผิวเรียบสีน้ำตาล ขนาดใหญ่ มีหนามเล็กแหลมตามลำต้น กิ่งก้านและใบ ไม่มีมือเกาะจะเลื้อยพาดพันต้นไม้อื่น เถาอ่อนสีน้ำตาลแดง มีขนกำมะหยี่หรือขนสั้นหนานุ่ม

ลักษณะใบของต้นส้มป่อย : เป็นใบประกอบแบบขนนกสองชั้น แผ่นใบรูปขอบขนาน ขนาดเล็ก ลายใบมนหรือแหลม ที่ปลายเป็นติ่งหนามแหลมอ่อนโค้ง โคนใบตัด ขอบใบหนาเรียบ แผ่นใบเรียบ มีขนสั้นนุ่มและหนาแน่น พบก้อนนูนสีน้ำตาลคล้ายต่อม 1 อัน อยู่ที่โคนก้านใบ

ลักษณะดอกของต้นส้มป่อย : ออกเป็นช่อกระจุกกลมตามซอกใบข้างลำต้น ก้านช่อดอกมีขนนุ่มหนาแน่น ใบประดับดอก 1 อัน รูปแถบ โคนสอบเรียว สีแดง มีขนกระจายทั่วไป ดอกขนาดเล็กอัดแน่นอยู่เป็นแกนดอก ดอกสีขาวนวล

ลักษณะผลของต้นส้มป่อย : เป็นฝักรูปขอบขนาน แบนยาว หนา ฝักอ่อนเปลือกสีเขียวอมแดง เมื่อแก่สีน้ำตาลเข้ม ผิวฝักเป็นลอนคลื่นเป็นข้อ ปลายฝักมีหางแหลม สันฝักหนา ผิวย่นมากเมื่อแห้ง ก้านผลยาว

ลักษณะเมล็ดของต้นส้มป่อย : สีดำ แบนรี ผิวมัน

โดยการเพาะเมล็ดและการปักชำ

ปลูกได้ในดินทุกประเภทที่มีการระบายน้ำได้ดี ต้องการความชื้นปานกลางถึงน้อย ชอบแสงแดดมาก ทนทานต่อความแห้งแล้ง ไม่ค่อยมีโรคและศัตรูพืชมาก

- ใบ เป็นยาฟอกโลหิต แก้โรคตา ขับเสมหะ ขับเมือกมันในลำไส้ แก้บิด ขับพยาธิในลำไส้ ขับระดูขาว ทำให้เส้นเอ็นอ่อน

- ดอก บำรุงธาตุในร่างกาย ลดไขมัน แก้เส้นเอ็นพิการ

- เปลือกฝัก ทำให้เจริญอาหาร แก้ซางเด็ก แก้ไอ ขับเสมหะ

- เปลือกต้น ยาแก้กระษัย ขับเสมหะ ยาระบาย ยาแก้โรคตับ แก้เส้นเอ็นพิการ ขัดยอก

- ต้น แก้โรคตาแดง แก้น้ำตาพิการ ยาระบาย

- ราก แก้ไข้ รักษาโรคในลำไส้เล็กและลำไส้ใหญ่ แก้ท้องร่วง แก้ฝี

- ยอดอ่อน แก้ไข้ แก้อาการท้องอืด เป็นยาขัยปัสสาวะ แก้ฝี

- ฝัก เป็นยาแก้ไข้จับสั่นหรือไข้มาลาเรีย ยาแก้ไอ ขับเสมหะ แก้ริดสีดวงจมูก ทำให้อาเจียน แก้น้ำลายเหนียว เป็นยาถ่าย แก้โรคผิวหนัง ช่วยทำให้สตรีมีครรภ์คลอดง่าย

- เมล็ดคั่ว ใช้เป่าจมูก ทำให้จามได้ดี

เชื่อว่าหากบ้านใดมีต้นส้มป่อยในบ้าน จะช่วยป้องกันเพศภัยและเคราะห์ต่างๆให้ปล่อยออกไปจากบ้าน ช่วยขับไล่ภูตผีปีศาจและสิ่งเลวร้ายไม่ให้มารบกวน ช่วยเสริมหรือคืนอำนาจให้ผู้มีถาคาอาคม และฝักของส้มป่อยก็ใช้แช่น้ำเชื่อว่าจะทำให้เป็นน้ำที่มีความศักดิ์สิทธิ์ใช้ปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายต่างๆได้ ควรให้ปลูกต้นส้มป่อยทางทิศเหนือ

- ยอดอ่อนและใบอ่อน มีรสเปรี้ยว ใช้รับประทานเป็นผักสด หรือนำมาปรุงอาหาร ใช้ดับกลิ่นคาวปลาได้

- ฝักแก่แห้ง แก้อาการคันศรีษะ บำรุงเส้นผม เป็นยาปลูกผม และป้องกันผมหงอกก่อนวัย

- น้ำของฝักส้มป่อย นำมาขัดเครื่องเงินเครื่องทอง หรือเครื่องโลหะอื่นๆ ได้

- ใบของส้มป่อย นำมาย้อมสีเส้นไหม ได้สีเขียวอ่อน สีเหลืองอ่อน สีน้ำตาลอ่อน หรือสีครีม

- เปลือกของส้มป่อยนำมาย้อมผ้า ย้อมแห และย้อมอวน ให้สีน้ำตาล และสีเขียว

- ใบ นำมาเป็นส่วนประกอบในลูกประคบ เพื่อแก้โรคผิวหนัง บำรุงผิว และลดความดัน

- ใบและฝัก ใช้ทำความสะอาดและบำรุงผิว