ลักษณะพฤกษศาสตร์ของต้นอัมพวา (มะขามคางคก)

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cynometra cauliflora L.

ชื่อภาษาอังกฤษ : Nam nam

ชื่ออื่นๆ : นัมนัม, นางอาย, มะเปรียง, ส้มคางคก

ลำต้น : เป็นไม้ต้นไม่ผลัดใบ ทรงพุ่มทึบกลมแผ่กิ่งก้านห้อยย้อย โคนต้นเป็นพูพอนขนาดเล็ก เปลือกต้นสีน้ำตาลอมเทา มีรอยด่างขาวทั่วไป เป็นปุ่มปม ซึ่งเป็นจุดกำเนิดของช่อดอก

ใบ : เป็นใบประกอบแบบขนนก ใบเรียวแหลม ขอบใบเรียบ ใบค่อนข้างเหนียว สีเขียวสดเรียบเป็นมัน ใบอ่อนสีเขียว อมชมพูและห้อยลงมา

ดอก : ออกเป็นช่อกระจุกรวมกันอยู่ตามปมของลำต้น ช่อดอกห้อย ดอกสีขาว ออกดอกตลอดปี

ผล : ผลสดแบบมีเนื้อ เป็นฝักพองหนาผิวขรุขระ รูปครึ่งวงกลม ปลายแหลมเป็นจะงอย สีน้ำตาลอมเขียว เมื่อสุกจะเป็นสีน้ำตาลอมเหลือง ผิวเต่งตึงอวบน้ำ ผลดิบมีรสเปรี้ยวคล้ายกับมะม่วงดิบ ส่วนผลสุกมีรสชาติหวานอมเปรี้ยว

เมล็ด : รูปครึ่งวงกลม แบนและบางสีน้ำตาล

เพาะเมล็ด ตอนกิ่ง

ต้องการน้ำมาก ชอบแดด

- เปลือกต้น ราก รักษาโรคเกี่ยวกับเลือด และรักษาโรคมะเร็ง

- ผล ทำให้ชุ่มคอ

- ใบ รักษาโรคเบาหวาน รักษาแผลสด แผลเปื่อย ฝีหนอง

- เปลือก แก้อาการบวมพอง

- ราก แก้ไข้มาลาเรีย

- รับประทานได้ทั้งผลสดและผลที่สุกแล้ว

- นิยมปลูกไว้ในสวนบริเวณบ้านเพื่อใช้ประโยชน์

- ปลูกในกระถางเพื่อเป็นไม้ประดับประเภทบอนไซ

- ผลดิบนำมาสับคั้นเอาน้ำใช้แทนน้ำมะนาวปรุงอาหาร หรือนำผลมาเป็นผักเคียงกินกับน้ำพริก

- เนื้อไม้ ใช้ในงานก่อสร้างต่างๆ